W tym wpisie dowiecie się na co zwrócić uwagę, jeśli jednak zdecydujecie się kupić nowy sprzęt lub doposażyć już posiadany.
Budżetowy Trek objechał już prawie całą Europę
Po wyborze odpowiedniej wielkości ramy należy skupić się na komponentach. Jest wiele poradników na temat właściwego rozmiaru roweru, ale tak naprawdę tylko wsiadając na rower możecie stwierdzić, czy rozmiar jest odpowiedni.
Teoria mówi, że stojąc nad ramą, przy siodełku, odległość pomiędzy górną rurą a naszym krokiem nie powinna być mniejsza niż około 10cm (do jazdy rekreacyjnej) lub 15cm (do jazdy sportowej) – ale to tylko teoria, u nas ta odległość jest dużo mniejsza i żyjemy 😉
N. i jej męska rama
Czy rower musi mieć amortyzatory?
Wszystko zależy od indywidualnych preferencji, pamiętajmy jednak, że amortyzator z przodu uniemożliwia założenie bagażnika na przód (oczywiście fizycznie założyć się da, ale obciążenia dla amortyzatora mogą być za duże i zwyczajnie się złamie lub uszkodzi).
Oddaje jednak nieocenione usługi na nierównej drodze, neutralizując częściowo wstrząsy, którymi atakowane są przede wszystkim nadgarstki. Oczywiście pod warunkiem, że jest on dobrej jakości. W większości fabrycznych rowerów w „znośnych” cenach montowane są amortyzatory najtańsze z możliwych (zazwyczaj naprawdę „szitowe”!), więc kupując gotowy rower z przeznaczeniem pod sakwy w miarę możliwości radzimy trzymać się z daleka od wszelkich amortyzowanych. Przykładowo u N. amortyzator został wymieniony, bo ten oryginalny prawie nie działa i był bardzo ciężki.
Amortyzator na tył, chociaż byłby może mile widziany podczas jazdy terenowymi ścieżkami, to uniemożliwia założenie bagażnika na ciężkie sakwy (tylny trójkąt ramy jest ruchomy względem trójkąta przedniego, zatem założenie bagażnika tylnego – o ile w ogóle by się udało – zablokowałoby amortyzację).
Można jednak ratować się bagażnikiem sztycowym (mocowanym tylko na rurze) lub dużą torbą podsiodłową. Takie rozwiązanie jest dobre na dłuższe wycieczki; jednodniowe lub samochodowe, ewentualnie na podróżowanie w stylu „light”, gdzie przy sobie mamy naprawdę niewiele rzeczy i zasobną kartę kredytową 😉
Jeśli możecie, zrezygnujcie z amortyzowanej sztycy (amorek pod siodłem), może wydaje Wam się, że to zmniejszy nacisk na odcinek krzyżowy kręgosłupa, ale w rzeczywistości wcale tak nie jest, a ten wynalazek ma to do siebie, że często się psuje.
Osiodłane rowery
Na co poza rozmiarem zwrócić uwagę?
Kupując rower nowy, warto zwrócić uwagę, żeby miał możliwość zamocowania bagażnika. Chodzi o odpowiednie otwory w ramie – jedna para przy tylnej piaście (tu najlepiej dwie pary, bo warto jeszcze gdzieś przymocować błotnik, ale od biedy w jednej parze otworów można przykręcić i błotnik, i bagażnik), druga pod siodełkiem, w okolicach łączenia rury podsiodłowej z tylnymi widełkami.
Mocowanie bagażnika bez tych otworów jest możliwe, ale trudniejsze i mniej wytrzymałe. Wszelkiego rodzaju obejmy mogą się bowiem okazać najsłabszym ogniwem konstrukcji…
A skoro już o bagażniku mowa, to wymaga on osobnej wzmianki. Jest to element niemontowany fabrycznie w prawie żadnym porządnym rowerze. Wyjątkami są bardzo ciężkie i przez to niewskazane na wyprawę„mieszczuchy” oraz fabryczne „trekkingi”, których zasadniczą wadą jest to, że mają w oryginalnych konfiguracjach bardzo kiepskie i mocno zawodne amortyzatory.
Dlatego też kupowanie roweru trekkingowego z myślą o dłuższych trasach zdecydowanie odradzamy. Zaś pozostałe typy rowerów co do zasady są sprzedawane bez bagażnika. I dobrze, bo fabryczny bagażnik i tak prawie na pewno trzeba by było wymienić. To jest bowiem „wół roboczy” roweru wyprawowego, jeden z najważniejszych jego elementów.
Nasze bagażniki i ich bagaż
Bagażnik na wyprawę musi być wytrzymały. Tzn. nie tylko fabryczny udźwig musi przekraczać oczekiwaną masę bagażu (z co najmniej dwudziestoprocentowym zapasem), ale też konstrukcja musi być naprawdę solidna. Jest to element, na którym naprawdę nie warto oszczędzać, bo pęknięcie bagażnika oznacza koniec dalszej jazdy i co najmniej spawanie (mieliśmy kiedyś taką sytuację w Rumunii, jakoś ukończyliśmy trasę, lecz z duszą na ramieniu) lub wręcz powrót do domu.
Dlatego też tutaj wyjątkowo polecam bardzo konkretnie: tylko firma Tubus, w tym jej marka bagażników aluminiowych Racktime. Bagażnik stalowy Tubusa ma udźwig 35-40 kg i naprawdę tyle wytrzymuje. Latami. Bagażniki aluminiowe Racktime mają udźwig nominalny 25 kg i też tyle wytrzymują. Montaż jest dość intuicyjny, a konstrukcja prosta jak dwa połączone cepy 😉 Tylko żeby nie te ceny! No, ale moim zdaniem zdecydowanie warto zapłacić 300-400 zł i mieć spokój na całą wyprawę albo i dłużej. To w końcu równowartość raptem dwóch noclegów „pod dachem” w krajach zachodnich…
Zatem jak widzicie, kupowanie drogiego roweru na taka wyprawę nie jest konieczne, a nawet wskazane. Jeśli masz rower,który jest wygodny, w dobrym stanie i ma otwory na bagażnik, to kupuj Tubusa, sakwy i ruszaj w drogę! 🙂
Dostaliśmy od Wielbiciela 😉 pytanie, czy trzeba mieć drogi rower, żeby pojechać na wyprawę rowerową? Odpowiedź brzmi: nie.
A tak naprawdę kryteria są dwa:
Rower musi być wygodny
Rower musi być niezawodny
Ad 1.
Lata praktyki – nic innego nie pomoże. Oczywiście można wybrać się na profesjonalny bike-fitting (nie sprawdzałem, ale znając polskie realia to usługa dostępna wyłącznie w Warszawie i ewentualnie w Krakowie), ale primo: to drogi gips, a secundo: i tak nie uchroni przed pojeżdżeniem i sprawdzeniem, czy faktycznie wszystko CI pasuje. Więc moim zdaniem opcją lepszą, bo tańszą jest po prostu zabranie tego roweru, na którym od lat się jeździ i który nam pasuje. Dodam jeszcze, że prawie każda rama może być dla nas wygodna. O ile tylko ma właściwy rozmiar i my jesteśmy w miarę wymiarowi, to nie ma przeciwwskazań, by było wygodnie. Schody zaczynają się przy osprzęcie.
Oczywiście nie chodzi o jego klasę, tylko o ustawienia. Przykładowo: rama może być mała, ale wtedy potrzeba mieć długą sztycę, a na rynku raczej nie występują dłuższe niż 40 cm. Rama może być duża (jak moja), ale wówczas potencjalnie pojawia się problem zahaczania czubkami butów o przedni błotnik na zakrętach. Mnie to nie przeszkadza, tym bardziej, że jest to cena, jaką zdecydowałem się zapłacić za to, żeby mieć koła 28” (ten rozmiar ramy był najmniejszym dostępnym dla takich kół).
Dlaczego koła 28? W sumie sam już nie pamiętam, na 26 czy 29 jeździ się równie dobrze, a bajanie o przewadze jednego rozmiaru nad innym (że większe koło ponoć lepiej przechodzi przez nierówności i ma mniejsze opory toczenia, a mniejsze jest bardziej skrętne) to czysty marketing. Różnice bowiem w tak niewielkim zakresie rozmiarów (między 26 a 29 cali mamy raptem 11,5%!) jeśli w ogóle istnieją, to są pomijalne.
W ogłaszaniu co i rusz nowego „paradygmatu” rozmiarów koła chodzi zatem o to, żebyś, drogi Czytelniku, kupił(a) nowy rower, a przecież z powodu samego koloru ramy mało kto to zrobi, więc trzeba dorobić ideologię 🙂 Zatem podsumowując: zabierz na wyprawę rower, na którym bez bólu możesz zrobić na raz te 150 km. To wystarczy :)Dla zaniepokojonych: co NIE znaczy, że na wyprawie „masz robić” etapy po 150 km! Po prostu, jak kilka razy przejedziesz taki dystans w pobliżu domu, to wiesz, czy rower ”Ci leży”. I tyle.
Ad 2.
Ja wybrałem (dawno, w 2009 roku) dla siebie Surly Long Haul Trucker. Głównym powodem była stalowa, chromowo-molibdenowa konstrukcja. Daje lepszą amortyzację na wybojach niż aluminium, jest łatwa w naprawie, bo każdy spawacz w byle wsi ją uratuje (przynajmniej tymczasowo) po ewentualnym pęknięciu. A to w przypadku aluminium nie wchodzi w grę, musisz znaleźć gdzieś spawacza TIGMIG, a ci trafiają się raczej tylko w średnich i dużych miastach.
Z kolei w przypadku ramy karbonowej (ponoć lepsza amortyzacja niż stal) pękniecie ramy oznacza jej wyrzucenie i co gorsza, o takie pęknięcie wcale nie jest trudno – wystarczy mocniejsze stuknięcie w ramę, a zatem każdy transport roweru, np. pociągiem (nie mówiąc już o samolocie) jest wielkim dla niej zagrożeniem.
Karbonowe szosówki
Niestety dobra rama stalowa (stal chromowo-molibdenowa) kosztuje sporo, choćby dlatego, że to ostatnimi czasy dość rzadka technologia. Aczkolwiek jest oczywiście nadal tańsza od karbonu.
Drugim powodem była jej konstrukcja, tj. przedłużone widełki tylne, co powoduje, że nie wchodzi w grę ocieranie piętami o sakwy nawet przy dużym rozmiarze buta. Ja mam stopę raczej niewielką, a mimo to w innych rowerach zdarza mi się ocierać. Plus ta rama jest stworzona dla transportu sporego bagażu, ma wzmocnienia w odpowiednich miejscach, a cieniowana jest w innych, etc.
Jednakże fakt zakupu ramy za 2 000 zł nie oznacza, ze cały rower kosztował 7 000, bo osprzęt dobierałem do niej indywidualnie. Jest to oprzyrządowanie ze średniej półki, o wysokiej kulturze pracy, dużej wytrzymałości i średniej cenie. Bo pamiętać należy, że droższy osprzęt, to przede wszystkim niższa masa i mniejsza wytrzymałość. Czyli coś na wyścig a nie na wyprawę.
Podsumowując, mój rower był składany indywidualnie, każdą cześć wybrałem sam i wybór był rewelacyjny, skoro przez 8 lat z hakiem zrobił blisko 80 000 km przebiegu, a wymieniałem tylko napęd i klocki hamulcowe. Dopiero przed wyprawą wymieniłem tylne koło, zresztą na identyczne jak poprzednio.
Jeśli zaś chodzi o rower N., to jest on idealnym potwierdzeniem mojej tezy z punktu 1. Wybraliśmy go co prawda dość starannie, ale spośród modeli dostępnych na rynku w tamtym momencie (czyli w roku 2010, kiedy o naszej wyprawie nikomu się nawet nie śniło) i mieszczących się w (dość skromnym wówczas) budżecie. Dość powiedzieć, że cały rower kosztował mniej niż moja rama. Jest to klasyczny góral, z aluminiową ramą i kołami 26”, zaledwie ośmiorzędowym napędem i osprzętem z niskiej półki.
Trek 3600 pod grecką knajpą
Przez te lata doznał on oczywiście kilku modyfikacji. Przede wszystkim dołożyliśmy błotniki i bagażnik oraz zmieniliśmy opony na niemal gładkie (mniejsze opory toczenia), a za to znacznie wytrzymalsze i odporniejsze na przebicie i lżejsze. Poza tym z czasem nastąpiła wymiana kierownicy na lżejszą i prostą, założenie lemondki (rurek z podłokietnikami na kierownicy do przybrania odpoczynkowej i bardziej aerodynamicznej pozycji podczas jazdy) oraz pojawiły się nowe klocki hamulcowe, takie z wymiennymi wsuwkami (osobne okładziny są tańsze i lżejsze niż całe klocki, ich wymiana jest też łatwiejsza).
Jednak co do zasady to jest wciąż pierwotna konstrukcja i mimo 35 000 km przebiegu obręcze (niekapslowane! – tj. bez wzmocnień na szprychach) są nadal w dobrym stanie i nawet wkład suportu nigdy nie był wymieniany! Jak zatem widać rower posiadany, o ile jest utrzymywany w dobrym stanie, nadaje się jak najbardziej na taką wyprawę. Można go trochę podrasować, ale bynajmniej nie trzeba.
CDN…. a w dalszej części o tym, na co zwrócić uwagę kupując nowy sprzęt.
Większość dni była słoneczna i ciepła. Mróz i śnieg zdarzyły się raz i okazało się, że ostatnio takie zjawisko miało miejsce 6 lat temu (więc w Rzymie ten okres był jednocześnie świętem i dniami o podwyższonym ryzyku, zalecano pozostanie w domu, zamknięto szkoły i urzędy). Ale nawet wtedy słońce pięknie świeciło i dni były bardzo urokliwe. Bywało też oczywiście deszczowo, ale większość jesiennego i zimowego czasu mogliśmy cieszyć się słońcem.
Rzym jesienią i zimą
Jeśli chcesz wiedzieć więcej o Rzymie przeczytaj wpisy:
Trochę się martwiliśmy, jak to będzie z Internetem za granicą. Jednak dzięki ustawie, która weszła w zeszłym roku, w całej Unii obowiązują zasady operatora komórkowego sieci do której się należy, pod warunkiem, że przebywa się za granicą pewną, określoną, ilość czasu. Mogliśmy się zatem cieszyć darmowym Internetem przez mniej więcej pół roku (dzięki temu, że wróciliśmy na miesiąc do Polski i licznik się wyzerował). Po tym czasie operator zaczął naliczać nam dodatkowe opłaty, ale w UE były tak niskie, że nie przerażało nas korzystanie z danych komórkowych.
Natomiast poza Unią bardzo często Internet był bez hasła, „w powietrzu”, zaś właściwie wszystkie kwatery oferowały wifi. W zasadzie więc Internet nie stanowił większego problemu, choć czasem działał chimerycznie, ale suma summarum pod tym względem było dobrze.
W dzisiejszych czasach chyba nie da się być niezależnym od prądu, chociaż staraliśmy się mieć część sprzętu na baterię (GPS, szczoteczka do zębów, odtwarzacze mp3), to jednak smartfony, aparat fotograficzny, laptop czy tablet wymagały ładowania. Na szczęście prawie każdy nocleg zapewniał nam tę możliwość, chociaż czasami nie było łatwo (zdarzały się kempingi bez dostępnych gniazdek i musieliśmy kombinować) a temat swobodnego dostępu do prądu czasami sprawiał, że dany nocleg nas denerwował albo w ogóle się na nim nie zatrzymywaliśmy. Mimo wszystko należy powiedzieć, że zawsze mieliśmy naładowane telefony i tablet gotowy, aby wieczorem zajrzeć na Facebooka 😉
Tego mieliśmy zdecydowanie aż za dużo 😀 Wpłynęło to jednak pozytywnie na nasze ciała; opaliliśmy się, wyrzeźbiliśmy tu i tam, zgubiliśmy trochę kilogramów (ale zaskakująco niewiele). Przebywanie na powietrzu wiązało się też z tym, że mogliśmy podróżować wąchając zapachy kwitnących kwiatów czy roślin, morskiego powietrza albo lasu 🙂
Dużo powietrza, widoków i ruchu
Terminów
To jest wielka zaleta takich podróży. Żadnej daty, która się nieuchronnie zbliża i trzeba gonić, żeby zdążyć. Można zapomnieć jaki jest dzień tygodnia (pod warunkiem, że w niedziele czynne są sklepy w danym kraju). A co za tym idzie – nie brakowało nam tęsknego wyczekiwania na weekend 😉
Widoków i wrażeń
Podczas gdy inni planowali swoje urlopy, wspominali je albo tylko tęsknie wyglądali za okno myśląc o pięknych miejscach i ciepłych krajach, my mieliśmy wspaniałe widoki i wrażenia zapewnione prawie codziennie.
Jeśli komuś się wydaje, że taka wyprawa to boskie wakacje i spokojna jazda rowerkiem po pięknych miejscach, to jest w błędzie 😛 No, może nie całkiem, ale wakacjami takiej podróży raczej nazwać nie można. Wstajemy rano (około 7- 7:30 i nie ma mowy o wyspaniu, po poprzednim, pełnym wysiłku dniu, 7 rano to zawsze za wcześnie) pakujemy obóz, jemy śniadanie i ruszamy. Przed nami kilka ładnych godzin w siodełku, duże kilkadziesiąt kilometrów do przejechania i jeśli nie jesteśmy w Skandynawii latem, to zmierzch jest tym momentem dnia, w którym musimy być już na campingu, prawie całkiem ogarnięci, żeby nie musieć robić niczego po ciemku albo przy słabym świetle. Wieczorem, o ile wreszcie jest czas dla siebie, człowiek nie ma już siły na nic i pada ze zmęczenia 😉
8.Nowych smaków
Chociaż czasem bywało słabo (Serbia), to właściwie każdy kraj dostarczał nam kulinarnych przyjemności. Mniejszych lub większych, ale zawsze wyjątkowych. I to jest jedna z najfajniejszych rzeczy w podróżowaniu.
9. Siebie
Haha 😉 Jasnym jest, że podróżując we dwójkę spędza się ze sobą 24 godziny na dobę. No, czasem M. jechał na biga, czasem ja szłam na jakieś samotne zwiedzanie i wtedy cieszyliśmy się chwilę samotnością. Ale generalnie byliśmy non stop razem i dobrze nam z tym było 🙂 oczywiście pewnej wymiany zdań nie da się uniknąć, zwłaszcza, gdy jest się zmęczonym, wkurzonym, ma się wszystkiego dość a w perspektywie jeszcze kawał drogi do przejechania. Ale daliśmy radę.
10.Polityki i tego całego zamieszania w mediach
Oczywiście, jak już wspomnieliśmy, byliśmy online, ale ograniczało się to głównie do najważniejszych spraw typu wpis nabikestats, na blog czyFacebook. Na więcej nie było czasu ani ochoty i wcale nam nie brakowało, tego, że nie wiemy co słychać w naszym kraju. Jakie znowu fantastyczne ustawy są przepychane kolanem w nocy, kto kogo oskarża, kto z kim się rozwiódł i inne takie sytuacje. W Rzymie trochę to nadrobiliśmy, ale fajnie było odetchnąć i odciąć się na chwilę od takich spraw.
Zatem taka podróż to nie tylko wspaniała przygoda i wyzwanie dla ciała i ducha, ale także pewien reset dla umysłu 🙂 i takie rzeczy w pełni można przeżyć tylko podczas długiej podróży.
Powrót do domu z wyprawy albo z urlopu to nie tylko powrót do codzienności ale też powrót do tego co znamy i lubimy. A powrót z rocznej podróży jeszcze bardziej nam uzmysłowił czego nam brakowało podczas miesięcy poza domem. Ciekawe, czy będziecie zaskoczeni 😉
1. Polskie jedzenie. Trzeba przyznać, że jedzenie w Polsce jest bardzo smaczne i jest w czym wybierać. I wcale nie chodzi o chleb, który w wielu krajach jest nawet lepszy (Albania, Italia!) ale:
a. Duży wybór warzyw w dobrych cenach, nawet jeśli Wasz wzrok w sklepie pada najczęściej na ogórki, pomidory, paprykę i cebulkę to przecież możemy też wrzucić do koszyka pataty, kapustę pak choy, kapustę pekińską, szalotkę, imbir, trawę cytrynową…, a w wielu krajach warzyw z innych stron świata po prostu nie ma a i wybór tych „pospolitych” bywa marny. Z kolei w innych wybór jest porównywalny (Niemcy, Skandynawia) lub nawet większy (Włochy, Francja), ale ceny potrafią przyprawić o ból głowy (Norwegia!).
b. Wędliny, pasztety, kiełbaski. Wędzone, suszone, gotowane, surowe, na pewno każdy ma swojego ulubieńca bo w Polsce ich wybór jest bardzo duży. Nawet jeśli przechodząc po alejkach nie wiemy co wybrać, bo wydaje nam się, że nic nie ma 😉 Lepiej pod tym względem jest chyba tylko we Francji, a w Niemczech porównywalnie.
W innych krajach wybór tego typu produktów jest przeważnie bardzo niewielki a takich rzeczy jak pasztety, kabanosy czy kaszanka po prostu nie ma.
Szwedzki kawior, włoskie ciastka, holenderskie sery i przerwa na śniadanie w drodze
2. Napoje. Już gdzieś pisaliśmy, że był to permanentny problem podczas wyprawy. W Polsce wybór napojów jest olbrzymi, od gazowanych do soków i nektarów. A w wielu krajach poza gazowanymi napojami typu Coca-cola, Fanta czy Schwepps możliwości można policzyć na palcach jednej ręki. Żeby chociaż był jeden dobry smak, to już będzie sukces.
3. Komfort. To rzecz, której brakuje tak samo bardzo jak dobrego jedzenia. Czasem się trafi fajna kwatera, ale i tak się tęskni do własnego łóżka, do własnej kuchni z dużą lodówką w której można trzymać duże zakupy, nie zaś tylko tyle, ile zjemy w podczas pobytu w domu przez najbliższy dzień czy dwa. Do dużej szafy z ciuchami na każdy dzień tygodnia 😉 i pralki dostępnej w każdej chwili. No i w ogóle do wygody.
4. Rodzina i znajomi. No co tu dużo mówić, dla mnie ważne jednak jest, żeby się z kimś spotkać i nie chcę, żeby to był ktoś, kto po raz kolejny zada pytanie, które zadaje każdy inny „skąd jesteście? dokąd jedziecie?”, tylko ktoś, kto wie trochę więcej o mnie 😉
5. Język. O ile nauka obcego językamoże być ciekawa i być fajnym wyzwaniem, o tyle brak możliwości pogadania sobie po polsku, w języku który znam, bez konieczności zastanawiania się jak coś powiedzieć, brak możliwości używania języka swobodnie i rozumienia różnych językowych niuansów i gier językowych (np. w telewizji) był dla mnie bardzo ciężki, zwłaszcza we Włoszech, gdzie mieszkaliśmy, ale wcale nie byliśmy mieszkańcami, tylko nadal turystami.
Ostatecznie znamy kilka zwrotów w różnych językach
6. Kultura. Poznawanie obcych kultur jest fascynujące, ale zamieszkanie w obcym kraju może być trudne. Czasem może być ciężko zrozumieć zachowania innych albo po prostu się z nimi pogodzić. Jak na przykład sztywne trzymanie się reguł w krajach północnych lub właśnie zbytnie wyluzowanie na południu. A mówimy tu o Europie, co dopiero jakieś inne kręgi kulturowe. Mimo, że w Polsce też nie jest idealnie, to przynajmniej nie czujemy się tu „obcy”.
7. Zakupy. No tak, jako kobieta muszę wrzucić ten punkt. Spacery po marketach w innych krajach zawsze wzbudzają w nas dreszczyk emocji, no bo w każdym kraju można znaleźć perełkę, której w Polsce nie będzie (np. albańskie fergese me gjize – pomidorowo twarogowy sos), ale w sakwach mieliśmy ograniczoną ilość miejsca na zakupy (poza tym trzeba było to wieźć o własnych siłach). A o zakupach odzieżowych czy innych tego typu sklepach można zapomnieć. Nie ma ani czasu ani miejsca na łupy z takich przybytków. Szczęście w nieszczęściu, że poza Niemcami właściwie na naszej trasie nie było typowych drogerii jak Rossman. Raczej butiki w stylu Sephory z wysokimi cenami lub niewielkie stoiska w sklepach odzieżowych.
Jak tu iść na zakupy, skoro trzeba tyle wieźć
8. Kosmetyki. To raczej tylko moja bolączka nie M. 😉 Może to dobrze, że nie było drogerii, bo i tak nie było by gdzie wozić tych kosmetyków. W każdym razie brakowało mi jednak pachnących żelów pod prysznic, peelingów, odżywek do włosów, tuszowania rzęs, lakierów do paznokci, kremów i wszystkich innych babskich kosmetyków ;). Lubię je stosować i trochę tęskniłam za nimi podczas wyprawy.
9. Ciuchy. Ileż można chodzić w tym samym, nawet M. miał trochę dość 😉 A do tego zabraliśmy zbyt mało kolorowych ubrań, tych nierowerowych, i przygnębiało nas to, że jesteśmy ubrani głównie w odcienie szarości. Mnie trochę ratowała niebieska kurtka i niebieskie buty ale i tak byliśmy szarymi eminencjami 😉
Tak się nosiliśmy, gdy nie jeździliśmy 😉
10. Drugi komputer. Mieliśmy ze sobą małego laptopa i tablet na androidzie, ale czasem brakowało dwóch urządzeń z systemem Windows.
To oczywiście nie są duże niedogodności (może poza jedzeniem i piciem) a sprawiają, że powrót do tych punktów osładza pewną nostalgię związaną z powrotem 🙂
Po negatywnej dawce tego, co nie jest fajne, którą mogliście przeczytać w poście o minusach podróżowania, powiemy Wam, dlaczego, mimo wszystko dołączyliśmy do grona podróżników 🙂
Jakie zalety miała nasza roczna podróż?
1.Brak terminu powrotu. Chociaż musieliśmy liczyć się z czasem w różnych sytuacjach, to jednak najlepsze było to, że nie musieliśmy odliczać dni do powrotu, do końca urlopu. Dzięki temu mogliśmy gdzieś zostać tyle, ile nam się podobało (czy raczej na ile nas było stać 😉 ) i nie martwić się o to, że jeszcze mamy do zrobienia 1000 kilometrów i tylko tydzień wolnego.
2. Taka podróż sprawia, że spędzasz dużo więcej czasu na oglądaniu świata niż podczas urlopu. Możesz chłonąć piękne widoki, cieszyć się tym co dookoła i nie martwić się, że za tydzień wrócisz do domu. Bo za tydzień będziesz oglądać inne wspaniałe miejsca3. Próbowanie lokalnych przysmaków. To chyba jedna z największych zalet jakichkolwiek podróży. Możesz próbować nowych smaków i nowych potraw. Pod warunkiem, że jest czego próbować 😛 Zobacz wpis o najlepszych smakołykach, jakie jedliśmy w pierwszej części podróży
Na zdjęciu: przysmaki kosowskie, greckie, norweskie i niemieckie
4.Owoce z drzew. To prawdziwa frajda, móc sobie przystanąć przy drzewku, albo czasem i całym sadzie, i narwać fajnych owoców. Mamy już na koncie między innymi figi, mandarynki, grejpfruty, granaty, banany, migdały 🙂
5.Formai zdrowie! 🙂 Rowerowa wyprawa ma to do siebie, że chcąc nie chcąc dbasz o zdrowie, nawet, jeśli jadasz dziwne, niezbyt zdrowe rzeczy. Chudniesz, w brzuchu lekko, nogi i pośladki się rzeźbią, a do tego opalasz skórę (no, chyba, że jesteś w Chorwacji i akurat trwa niepogoda:P). To jest super sprawa.
6. Minimalizm. To zarówno zaleta jak i wada. Okazuje się, że spokojnie możesz przeżyć z dwoma rodzajami koszulek na każdy rodzaj pogody, jedną parą spodni „na miasto”, z trzema parami butów (sandały, kryte, klapki) czy absolutnie minimalną ilością kosmetyków. Co więcej, niektórzy po takiej przygodzie opróżniają swoje szafy w domach.
No jasne, że się da i że można tak żyć, ale co to za życie! 🙂 Po powrocie nie mogę się nacieszyć swoją szafą i ilością kosmetyków, a w marcu, podczas krótkiego pobytu w domu pierwsze co zrobiłam, to pobiegłam na zakupy ciuchowe :p
7. Dowiadujesz się wiele o sobie. Wiesz, że poradzisz sobie w różnych sytuacjach, ale też dowiadujesz się czego oczekujesz od życia i gdzie jest Twoje miejsce. Czy jesteś typem podróżnika, który bardziej sobie ceni przygody niż wygody, czy jednak odwrotnie. Podróż weryfikuje też Twoje plany na przyszłość (np. czy na pewno chcesz mieszkać za granicą i czy w Polsce jest tak źle, jak sądzisz), oraz to jaki naprawdę jesteś (np. że marudzenie to nieodłączna strona Twojej natury 😉 )
8. Dowiadujesz się wiele o swoich znajomych. I okazuje się, czy masz w ich gronie ludzi na których możesz liczyć, tak jak przypuszczałeś, czy może jednak nie. Oraz czy są osoby życzliwie nastawione do Ciebie, a wcale ich o to nie podejrzewałeś 🙂
9. Cieszysz się z małych rzeczy. Kiedy człowiek za bardzo zapada się w tę wygodną strefę komfortu, to czasem nie dostrzega małych rzeczy, które sprawiają, że nasze życie jest dobre. Taka podróż doskonale uwrażliwia na drobnostki. Na przykład jaka to radość jeść słony chleb 😉
Tak, nawet sobie nie zdajmy z tego sprawy, ale gdy we Włoszech natrafisz niechcący na ten niesolony to będziesz wiedzieć, o co chodzi 😉 Nie wspominając już o takich oczywistościach jak ciepła, bezpłatna, bez limitu czasowego woda pod prysznicem z dobrym ciśnieniem 😉
10. Ludzie są dobrzy. Oczywiście nie należy tutaj popadać w skrajności i przestać być ostrożnym lub koniecznie odwiedzać kraje ogarnięte wojną. Ale warto mieć świadomość, że prosząc o pomoc właściwie zawsze ją otrzymasz. A są też takie miejsca, że nie trzeba o nic prosić. Ludzie po prostu chcą pomagać. I to sprawia, że Twoje spojrzenie na świat staje się trochę inne. Bardziej pozytywne 🙂
11. Uczysz się nowych rzeczy. Języka lub tego, że nie ma się czego bać nawet jeśli tego języka nie znasz zbyt dobrze. Uczysz się dobrego planowania (ogólnie rzecz biorąc logistyka wyprawy tego wymaga), uczysz się szybko oceniać, co jest warte wydania pieniędzy a co nie i zwracasz na to uwagę, uczysz się nowych kultur i nowego spojrzenia na świat 🙂
12. Spełniasz swoje marzenie. A co jest cenniejsze od realizacji planów, celów i marzeń? 🙂
Bo pewnie nie ma osoby, której nie marzy się takie oderwanie od rzeczywistości. Brak terminu powrotu, brak obowiązków, brak konieczności wstawania, żeby zdążyć na autobus, pociąg, spotkanie. A zamiast tego możesz podziwiać widoki, jeść przysmaki lokalnej kuchni i opalać się na słońcu.
Czy faktycznie tak jest?
Zmęczenie. Przede wszystkim bycie w ciągłej drodze męczy. Chociaż pewnie są i tacy, którym wcale to nie przeszkadza. Ale podróżowanie rowerem ma to do siebie, że męczy fizycznie, więc czasem odpuszczaliśmy jakieś miejsca, do których było zbyt daleko rowerem, zwłaszcza, jeśli trzeba było z nich wrócić, bo nie było gdzie spać. Czasem też nie sposób było się cieszyć z otaczających okoliczności, a czasem jedynym marzeniem było tylko dotrzeć już na nocleg.
A do tego dochodzi zmęczenie psychiczne. Ciągle w ruchu, ciągle gdzie indziej. Nie wiadomo, w jakich warunkach dzisiaj będziemy spać, ciągłe sprawdzanie pogody, podjazdów, kilometrów, sklepów… wieczorami dużo do zrobienia (rozbić obóz, zrobić obiad, zrobić pranie, pozmywać, czasem coś naprawić, zorientować się co nas jutro czeka) i nie zawsze znajdzie się chwila na relaks. A rano trzeba wstawać, bez marudzenia (przeważnie o 7 rano), bo zwijanie obozu trwa około 2 godziny a przed nami cały dzień jazdy (a czasem trzeba zdążyć przed deszczem) i trzeba dotrzeć o jakieś rozsądnej porze, żeby… móc się ogarnąć przed zmrokiem.
No i też ile można odpowiadać przypadkowo zagadującym ludziom o tym, gdzie, skąd, dokąd i ile czasu jedziemy…
Czasem zmęczenie odbiera przyjemność z podróży
Czas. Wcale nie jest tak, że masz nieograniczony zapas czasu, bo po pierwsze spieszysz się, żeby zdążyć przed zmrokiem (trzeba dotrzeć do miejsca noclegowego – wybrać je, rozbić namiot, no chyba, że akurat śpisz pod dachem albo jest okres białych nocy. A potem jeszcze jest mnóstwo prac wieczornych), po drugie śpieszysz się, żeby zdążyć przed: niepogodą, wiatrem który się zrywa w godzinach południowych (Grecja), spieszysz się na pociąg, na prom, żeby nie zamknęli sklepu…
3. Ciągłe planowanie. Oczywiście trasę mieliśmy zaplanowaną, mieliśmy nawet wszystkie interesujące nas punkty wgrane do gps (min. kempingi, sklepy, atrakcje). Ale pierwszą część wyprawy prawie co wieczór spędzaliśmy na planowaniu następnego noclegu, bo kempingów na trasie nie było zbyt dużo. A więc: gdzie jesteśmy i dokąd jutro dojedziemy, jakie są tam możliwości spania? Czasem konieczność modyfikowania trasy, bo tam gdzie chcieliśmy spać, nic nie było. Jakie mamy opcje, i za ile? A może na dziko, ale wtedy skąd wziąć wodę, gdzie się zaopatrzymy? W drugiej części pod tym względem było lepiej, ale też nie obyło się bez weryfikacji kolejnych dni.
4. Uzależnienie od pogody. Na rowerze pogoda jest bardzo ważna. Wiatr czy deszcz sprawiają, że jazda jest czasem walką, a przyjemności w tym nie ma żadnej. No, może gdyby w nagrodę czekał suchy, przyjemny domek i w perspektywie brak konieczności jazdy dalej następnego dnia, taką walkę można znieść lepiej, ale jeśli nie, to na samą myśl łzy się cisną do oczu. A tu trzeba jechać.
W podróży pogoda bywa różna
Waga bagażu. Podróżując na rowerze nie możesz sobie pozwolić, aby nabrać w sklepie tylu pyszności, ciuchów i fajnych kosmetyków, na jakie masz ochotę. Nie możesz też nakupować pamiątek. Wszystko to musisz później wieźć o własnych siłach i z reguły nie po płaskim, ale po górach. Dlatego liczysz się (dosłownie) z każdą rzeczą i każdym jej gramem.
Bagaż wyprawowy
Higiena Raz jest lepiej raz gorzej. Nam na szczęście zawsze udawało się jakoś umyć (chociażby w umywalce), ale zanim do tego doszło, byliśmy, po całym dniu w drodze, spoceni i śmierdzący. W dodatku często długa, ciepła i przyjemna kąpiel pozostawała w sferze marzeń. Czasem prysznic był na żetony, przycisk na wcisk, ciśnienie słabe, woda ledwo ciepła, kabina brudna….
A dodajmy, że po kąpieli warunki mieszkaniowe nie zawsze są idealne… (np. chłodny wieczór, który trzeba spędzić na zewnątrz bo śpimy w namiocie, albo niezbyt czysty pokój czy chatka kempingowa).
W podróży trzeba też ścierpieć, że odzież i śpiwory w pewnym momencie przestają pachnieć fiołkami. Z tego powodu śpiwory w połowie trasy wypraliśmy w pralni chemicznej, a ubrania staraliśmy się raz w tygodniu prać w pralce. Codziennie zaś prałam je ręcznie.
Ale bądźmy szczerzy pranie ręczne nie jest takie skuteczne, zwłaszcza któryś raz z rzędu. A jeśli dojdzie do tego brak dobrych możliwości suszenia…
W podróży różne bywają warunki.. na dole po środku proces prania ręcznego 😉
A jeśli o praniu mowa… To codzienne pranie ręczne jest oczywiście koniecznością. Chociaż odrobinę luksusu chcieliśmy sobie podarować i mieć przynajmniej jako tako czyste rzeczy. Czasem udawało się wyszorować je tak, że pachniały mydełkiem, co to była za radość 😉 Więc szorowałam te ciuchy w umywalkach czasem wielkości naparstka, czasem w zimnej wodzie… A jeśli pranie było w zimnej wodzie to i zmywanie naczyń też… jest to pewne wyzwanie, zmyć garnki po obiedzie w takich warunkach.
8. Omijają Cię wydarzenia „na miejscu”. I niestety musisz ponieść tę cenę, jeśli chcesz podróżować. Śluby, urodziny, parapetówki, wspólne wyjścia, rodzinne spotkania i inne tego typu wydarzenia. Początkowo nawet nie tęskni się tak bardzo, w końcu jest tyle nowych wrażeń, ale później zaczyna Ci bardzo brakować nawet zwykłej możliwości pożartowania z kimś innym, niż tylko partner w podróży 😉
Ale spotkania na wyjeździe są fajne
Musisz codziennie czarować obiad. Na zapas można kupić co najwyżej makaron, pesto i tuńczyka (bo to wszystko trzeba wieźć). Ale ile można jeść to samo? Wymyślenie czegoś do jedzenia, co będzie dobre i da się zrobić w jednym garnku (piekarnik stał się standardem dopiero w Skandynawii) często zakrawa na misję niemożliwą.
Zapomnij o wygodach i komforcie. Oczywiście, bywały takie kwatery, w których czuliśmy się świetnie. Wygodne, czyste, super wyposażone. Ale przeważnie jednak nasza kuchnia z dużą lodówką, piekarnikiem, ulubionymi kubeczkami, wygodne biurko, dwa osobne komputery, książki!, pralka dostępna w każdym momencie, własna pościel… wszystko to było wspomnieniem i bardzo do tego tęskniliśmy. Im bardziej ktoś lubi żyć w komforcie tym bardziej będzie mu tego brakowało.
Ale jak bardzo tego potrzebujesz, dowiesz dopiero wtedy, kiedy ruszysz w podróż 😉
Kwatery, namiot, domki. Różne są możliwości spania
Ale nie martwcie się, są też dobre strony podróżowania 😉 O nich następnym razem 🙂
Podróże to nie tylko emocje i widoki ale także liczby. Przejechane dni i metry podjazdów, kilometry, stracone kilogramy, setki zrobionych zdjęć.
W tym poście postaram się Wam przybliżyć chociaż trochę naszą niezwykłą przygodę za pomocą liczb, co być może postawi naszą europejską wyprawę w trochę innym świetle 😉
Przejechane kilometry, metry, dni w drodze.
W sumie:
Natalia:
Dystans całkowity: 12 063.57 km
Czyli prawie jak z Warszawy do Darwin, w Australii 🙂
Czas w ruchu (w godzinach): 728:25
Średnia prędkość: 16.48 km/h
Maksymalna prędkość: 56.50 km/h
Suma podjazdów: 118 787 m
Czyli 13 razy wjechałam na Mount Everest 😉
Liczba dni w siodełku: 228
Średnio na aktywność: 52.91 km i 3h 12m (w tym krótkie dystanse po Rzymie)
Zaliczone bigi: 53
Mikołaj:
Dystans całkowity: 15 231.51 km (w terenie 296.55 km; 1.95%)
To prawie tyle, ile z Warszawy do Sydney w Australii, w prostej drodze 🙂
Czas w ruchu (w godzinach): 871:26
Średnia prędkość: 17.48 km/h
Maksymalna prędkość: 78.01 km/h
Suma podjazdów: 197 516 m
To znaczy, że M. wjechał 22 razy na Mount Everest 😉
Liczba dni w siodełku: 284
Średnio na aktywność: 53.63 km i 3h 04m (w tym krótkie dystanse po Rzymie)
Zaliczone bigi: 164 (!!)
W samej części tegorocznej: M.: 10 000 km. N.: 7000 km. Łącznie z jazdą po Rzymie.
O 5 000 więcej niż podczas zeszłorocznej części trasy.
Ilość dni w drodze: 342, w tym pobyt w Rzymie: 117 dni.
Różnice pomiędzy dystansem całkowitym i podjechanymi metrami biorą się stąd, że M. czasami jeździł na Bigi sam. No i też trochę więcej jeździł po Rzymie rowerem niż N.
1 mocowanie do sakw (które pękło w starciu z murkiem, o który się M. otarł z impetem);
1 gumka do włosów 😉
1 rozklejone sandały, w drugich poprzecierała się gumka mocująca (na ratunek przyszedł nam włoski szewc);
1 klapki M.;
1 telefon N. (przestał reagować na dotyk, sam z siebie);
1 koszulka rowerowa N., która poległa w starciu z suszarką do włosów w Delfach (M. chciał szybko przesuszyć rzeczy, ale nie uwzględnił delikatnego sztucznego materiału, z którego wykonano koszulkę 😦
W Norwegii spędziliśmy miesiąc i pięć dni. Lipcowa część podróży przez ten kraj minęła nam przy przepięknej pogodzie, dzięki czemu mogliśmy się bez przeszkód zachwycać wspaniałą przyrodą. A było na co patrzeć! 🙂
Początek. Oslo i rozeznanie w sieciach handlowych.
Początek pobytu spędziliśmy w Oslo, mieszkając w bardzo przyjemnym mieszkaniu, przystosowanym ze starego sklepu z produktami mlecznymi. Na samo miasto poświęciliśmy raptem jedno popołudnie i to dość krótkie, bo akurat zbierało się na potężną burzę. Ale Oslo i tak nie podbiło naszych serc, więc niczego nie żałowaliśmy mimo, iż w pośpiechu wracaliśmy do domu.
Zwiedzanie Oslo
Poza samym odpoczynkiem w mieszkaniu, pobyt w Oslo miał jeszcze tę zaletę, że mogliśmy zapoznać się z sieciami norweskich sklepów i dokładnie obejrzeć asortyment każdego z nich oraz ceny.
Czereśnie ze stoliczka przy drodze. 25 złotych za paczuszkę.
Mimo to, początkowo, każdy pobyt w markecie przyprawiał nas o ostry ból głowy i trwał sporo czasu, bo nie łatwo było wybrać coś do jedzenia w akceptowalnej cenie. Ostatecznie jednak, kiedy już wiedzieliśmy czego gdzie się spodziewać (w całym kraju asortyment jest taki sam i w każdym sklepie, każdej sieci, prawie jednakowy), byliśmy w stanie dość szybko zebrać koszyk zakupów (i zapłacić 200 koron za kilka „najtańszych” rzeczy :P).
A dzięki temu, że kuchnia jest w zasadzie standardem na norweskich kempingach, to mogliśmy przygotowywać sobie prawdziwe posiłki, co sprawiło, że nasze jedzenie było w Norwegii paradoksalnie najlepsze.
Steki (!), pieczeń w sosie, ziemniaczki, czasem frytki, pizza z piekarnika. To wszystko było w naszym zasięgu, nie dość, że cenowym (jakimś cudem fajnie przyprawione mięso było o połowę tańsze od surowego) to i technicznym.
Tylko problem był z warzywami, świeże są koszmarnie drogie. Podsmażaliśmy lub piekliśmy w piekarniku te mrożone albo puszkowane, czasem kupowaliśmy mieszankę surówkową kapusty z marchewką i sosem coleslaw. I było wszystko bardzo smaczne! 🙂
Zachodnia Norwegia bardzo nam się podobała, zwłaszcza malownicze płaskowyże (na które niestety trzeba było wjechać w pocie czoła). Widoki islandzkie (na tyle, na ile sobie Islandię wyobrażamy), trochę księżycowe. Wszystkie odcienie zieleni, jeziora, wysepki, skały, skałki i góry, szumiące strumienie i huczące wodospady. Przepięknie, co tu dużo mówić.
Norweska przyroda
U dołu widok na fiord z 600 metrów n.p.m
Samochód po raz pierwszy.
Dotarłszy na kemping w Oddzie (który był zresztą bardzo zatłoczony i jednocześnie nieprzystosowany do takiej ilości ludzi), wypożyczyliśmy po raz pierwszy w Norwegii samochód, po to, aby pojechać do oddalonego o ponad 200 kilometrów Lysebotn, gdzie M. miał robić BIGa.
Auto wypożyczone zostało w trochę dziwny sposób, bez żadnej umowy, tanio (400 NOK za dzień), nawet nie płaciliśmy w momencie wypożyczenia, tylko dopiero przy oddawaniu. Nawet się zastanawialiśmy, czy samochód nie jest jakiś „lewy”, ale wszystko było w porządku i podczas jazdy i po oddaniu.
Jazda autem do Lysebotn była dobrym ruchem, chociaż część drogi prowadziła górską, bardzo wąską szosą (i bardzo pagórkowatą), na której nie mieściły się dwa auta obok siebie (co gorsza jeździły nią ciężarówki!). Jednak płaskowyż, jaki tam zobaczyliśmy, był jednym z najpiękniejszych na całej wyprawie. Rowerem byśmy się tam nie wybrali, bo było zupełnie nie po drodze donikąd, a jeszcze musielibyśmy pokonywać straszliwe pagórki.
Droga na Lysebotn
Z Oddy wyjechaliśmy, nie zaliczając słynnej Trolltungi. Być może był to błąd, ale stwierdziliśmy, że widoki jeszcze będą, a nie mamy ochoty zostawać na tym kempingu, w którym trzeba było stoczyć walkę nawet o miejsce do zmywania naczyń.
Po Oddzie wjechaliśmy w krainę fiordów, która codziennie sprawiała, że z zachwytu zapierało nam dech w piersiach 🙂
Fiordy jadły nam z ręki!
Ze znanych atrakcji, które były na naszej trasie, ominęliśmy też słynną w rowerowym świecie drogę Rallarvegen. Holendrzy na rowerach, którzy jak wiadomo, jeżdżą tylko ścieżkami rowerowymi (tu przeczytasz o podróży rowerami przez Holandię) nie mogli w to uwierzyć. Woleliśmy wybrać asfalt niż wspaniałą, wielką, terenową drogę rowerową? I jeszcze na koniec nie zjechać sobie z obładowanymi sakwami, karkołomnym, terenowym, ostrym zjazdem? Ano takie z nas dziwaki 😉
Nasza szosa szła po przeciwnej stronie grani, widoki na niej były niesamowite – raczej nie gorsze, do tego zjazd obfitował w wiele tuneli (łącznie może i nawet ze 20 kilometrów!). Szczęśliwie była niedziela, więc ruch samochodowy był niewielki, więc te tunele były doświadczeniem ciekawym a nie traumatycznym 😉 Do tego część z nich można było objechać starą drogą, która była tylko dla nas 🙂
Norwegia dzień tunelowy
W tunelach było ciemno i bardzo zimno (10 stopni! Na zewnątrz około 20).
I lodowce też.
W kolejnych dniach wjechaliśmy też w krainę lodowców, które robią niewiarygodne wrażenie, zwłaszcza, gdy błyszczą na błękitno w słońcu. Aczkolwiek słońca było coraz mniej.
Pod koniec lipca pogoda zaczęła się psuć, coraz częściej padało nocami, nad ranem albo nawet, niestety, w ciągu dnia. Temperatury zaczęły odczuwalnie spadać. Wieczorami ciężko było wytrzymać na zewnątrz. Czasami na kempingach były ciepłe świetlice lub jadalnie, generalnie miejsca do siedzenia, które nas ratowały 😉
Norweskie lodowce
Niestety im pogoda była gorsza tym i samopoczucie coraz słabsze, zwłaszcza, że zmęczenie się powiększało. Dlatego taka kempingowa jadalnia, chociaż dobrze, że w ogóle była, to nie dostarczała odpowiedniego komfortu, bo cały czas ktoś się po niej kręcił, co było zrozumiałe, ale męczące.
A na jednym z kempingów (szczęście w nieszczęściu, że pod koniec trasy) M. poślizgnął się pod prysznicem i tak niefortunnie upadł, że myśleliśmy, że co najmniej stłukł sobie żebra, o ile nie pękły albo nie złamały się. Ból utrzymuje się do teraz (dwa tygodnie po upadku) ale wyraźnie słabnie, więc chyba jednak nie stało się nic poważnego, co najwyżej wspomniane stłuczenie.
Upadek któregoś z nas był w sumie tylko kwestią czasu, bo to nie pierwszy raz, kiedy podłoga prysznica na kempingu jest gładka jak szkło, a polana wodą robi się szalenie śliska. Każde z nas wielokrotnie się ślizgało, uderzając się to kostką, to nadwyrężając jakieś ścięgno przy próbie łapania równowagi, aż w końcu niestety, doszło do upadku. Szczęśliwie raczej niegroźnego.
Z feralnego kempingu spakowaliśmy się po porannym deszczu i ruszyliśmy dalej, żeby znaleźć się w lepszym miejscu (pod dachem i w okolicy sklepów), bo prognozy zapowiadały gwałtowne pogorszenie się pogody.
Przyszła jesień.
I w taki sposób pierwsze trzy dni sierpnia spędziliśmy w hostelu (który w czasie roku szkolnego jest internatem) w miejscowości Forde, bo od rana do wieczora cały czas padało. Ja byłam zupełnie załamana, bo pogoda już od jakiegoś czasu się psuła, ale teraz prognozy były fatalne a ja byłam dodatkowo strasznie zmęczona i miałam serdecznie dość wszystkiego.
Szczęśliwie Forde było większym miastem i nie dość, że w pobliżu kwatery mieliśmy duże markety, dzięki czemu mogliśmy się zaopatrzyć na czas uziemienia, to jeszcze oferowało wypożyczalnię samochodów.
Ze względów pogodowych i zmęczeniowych postanowiliśmy pożyczyć auto. O tym, czy był to dobry pomysł przeczytacie w kolejnym wpisie 🙂
Samochód po raz drugi.
Samochodem, w kilka dni, pokonaliśmy trasę, którą przy sprzyjających warunkach robilibyśmy co najmniej trzy tygodnie (plus dni odpoczynku), i pojechaliśmy jeszcze dalej.
Norwegia żegnała nas pogodą w kratkę, czasem trochę lepszą a czasem znacznie, znacznie gorszą, bardzo zimnymi ale i długimi wieczorami (słońce zachodziło po 22), oraz, oczywiście boskimi widokami.
Norwegia, u góry Droga Trolli, na dole widok na Geiranger
Fiord Geiranger (chyba najpiękniejszy na świecie), słynna droga Drabina Trolli, lodowiec Briksdalbreen, niezwykła Droga Atlantycka a na koniec koło polarne i wiry na morzu w Saltstrummen, które wyglądają, jakby to rzeka płynęła pod górę.
Droga Atlantycka
Ale po Drodze Atlantyckiej Norwegia przestała być już tak oszałamiająca, kierowaliśmy się w stronę Szwecji (po bigi i Lidla :P), widoki nadal były niesamowite, ale już nie tak bardzo. Były za to setki kilometrów pustkowia. Tylko lasy. Czasem pojedynczy domek. Atrakcję wtedy stanowiły renifery 🙂 Trochę się zdziwiliśmy, kiedy po raz pierwszy wyszły nam przed auto. Potem mieliśmy już oczy dookoła głowy – i słusznie, bo pojawiały się często i bezstresowo przechadzały się przez drogę.
Renifery
Na jednym z takich pustkowi, podczas bardzo brzydkiego dnia, przed kempingowaniem uratowało nas schronisko (inaczej musieli byśmy jeszcze jechać kawał, a był już wieczór i przed nami tylko kamping), które stało na zupełnym odludziu, 800 metrów n.p.m. Jakiś cud, że tam było i że byli właściciele 😉 którzy zresztą okazali się przesympatyczni.
Wspaniałe widoki pojawiły się znowu w okolicach Bodo. Znowu morze i góry, skały wystające z wody, tworzyły przepiękne krajobrazy. A do tego niezwykłe wiry morskie 🙂
Koło polarne i wiry morskie
Pożegnanie Norwegii
Generalnie oficjalnie uznajemy Norwegię za najpiękniejszy kraj w jakim byliśmy, ale z dużym prawdopodobieństwem można przypuszczać, że jest to najpiękniejszy kraj na świecie 🙂
Norweskie płaskowyże
Norwegia, widoki
Naszą trasę po Norwegii skończyliśmy 15 sierpnia. Jeśli chodzi o pogodę to raczej był to dobry termin na koniec podróży po Skandynawii. Było już po prostu zimno, nawet jeśli czasem chmury się rozwiały i słońce grzało to wieczory były nieprzyjemnie chłodne. Często też padało. Trzy ostatnie noce decydowaliśmy się na spanie pod dachem (ostatnia była podyktowana koniecznością spania blisko lotniska i tym, że trzeba było zdążyć na 7 rano na samolot) właśnie ze względu na kiepskie warunki pogodowe. Ja wiem, że są tacy, którym nie straszny deszcz, wiatr i ziąb, no ale my (a zwłaszcza N.) do takich nie należymy 😛
Powrót do domu
Norwegia, droga na płaskowyżu
Dzięki temu, że mieliśmy samochód, mogliśmy już dzień przed lotem spakować rowery i sakwy tak, aby były gotowe do przygotowane jako bagaż samolotowy. Okazało się jednak, że przeceniliśmy ich wymiary.
Z reguły na wyprawy zabieraliśmy mniejszy zestaw i teraz nie pasował on do siebie gabarytowo (w torbę z Ikei wkładaliśmy dwie duże sakwy a w drugą dwie małe i wór, który też zawsze był mniejszy). No ale jakoś ścisnęliśmy jedno z drugim i… okazało się, że waży za dużo. Niewiele, bo o 1,5 kg, no ale jednak. Szybkie rozbebeszanie bagażu (nie tak znowu szybkie, bo trzeba było rozwiązać supeł tworzący paczkę) i musieliśmy pozbyć się soku, którego nie wypiliśmy a który w związku z tym chcieliśmy zabrać.
Potem okazało się.. że przy punkcie odprawy nie ma nikogo! A pani z punktu obok stwierdziła, że skoro lot już za godzinę i nikogo nie ma, to pewnie odprawa się skończyła… Nieźle się zestresowaliśmy, ale chwilę później jednak pani przyszła (wcześniej siedziała sobie w biurze i odsyłała wszystkich do maszyn).
Kolejne, jeszcze dłuższe oczekiwanie, aż będziemy mogli nadać rowery (rowery przeważnie odprawiane są osobno, w miejscu przeznaczonym dla bagażu specjalnego/ wielkogabarytowego, musimy więc zawsze czekać najpierw na odprawę bagażu, potem sprzętu) i już. Możemy pędzić do bramek bezpieczeństwa.
Tu trzeba było wyciągnąć cały sprzęt elektroniczny do przeskanowania. Wyciąganie go z małych sakw, które bierzemy jako bagaż podręczny kończy się prawie zawsze wyciągnięciem wszystkiego innego.. . więc kolejna nerwówka.
Oczekiwanie na samolot poszło na szczęście bez większych problemów, ale już sam samolot odleciał chwilę później niż miał, bo czekaliśmy, aż znajdą czyjś bagaż 😉 I tu też mały stresik, bo przecież mamy przesiadkę, jak tak będziemy czekać za długo i nie zdążymy na nią, to ciekawe co wtedy… ale zdążyliśmy.
Do Oslo dolecieliśmy planowo. Tutaj przesiedliśmy się w samolot do Krakowa i w Polsce już na spokojnie złożyliśmy rowery i ruszyliśmy na pociąg do Łodzi. Po drodze jeszcze wstępując do Carrefoura, gdzie ceny były tanie jak barszcz (w sklepie na Rynku, w sercu starego miasta! 😉 ) po dobre picie i do budki tureckiej po kebaba 😛
A w Łodzi poszło jak z płatka. W domu byliśmy koło 19 🙂 trochę się pokrzątaliśmy i padliśmy jak zabici ciesząc się, że wreszcie jesteśmy w wytęsknionym domku 🙂
Norwegia, ze względu na pewne odizolowanie kulturowe od reszty Europy musiała wykształcić swoją kuchnię i swoje smaki. Tylko dlaczego! Dlaczego w tym kierunku?!
W dzisiejszym wpisie opowiemy Wam o doświadczeniach z kuchnią norweską 😉
Słodko słony ser czyli brunost. Kupiliśmy go bo był najtańszy 😛 ale nie żeby tani 😉 To było na samym początku pobytu w Norwegii i jeszcze nie wiedzieliśmy, czego możemy się spodziewać po tutejszych produktach. Ser był brązowy więc mieliśmy nadzieję, że jest wędzony. O my naiwni.
Okazało się, że jest słodko – słony. Koloru karmelu więc i o smaku karmelowym (lub krówkowym – dla lepszego wyobrażenia), tylko że słonawy o posmaku koziego sera (bo i jest z koziego mleka wyrabiany).
Początkowo próbowaliśmy go jeść „wytrawnie”, jak to ser, ale nie dało się. Natomiast nieźle się komponował ze słodkim chlebem w stylu żulika, który jeszcze mieliśmy ze Szwecji, a później z chrupkim pieczywem. Do tego dżem i oto jest. Pyszna kanapeczka, która nie wiadomo, czy ma służyć za deser, czy za słoną potrawę 😛 Jeździ ten brunost z nami już jakieś dwa tygodnie…(nie popsuł się!) nie ma na niego chętnych a żal wywalić. Zwłaszcza, że ostatecznie nie jest taki okropny, jak mogłoby się wydawać 😛
Brunost z dżemem
Chleb. Chleb norweski nie należy do najpyszniejszych. Ani do najtańszych 😛 W najlepszym razie jest niezły. Prawie zawsze można natrafić na chleb w typie angielki (nazywa się loff), lub grahama (wygląda mało apetycznie) w cenie około 7 koron, czyli jakieś 3,50 zł.
Nie jest słodki ani niesłony, wypiekany jest przez lokalną piekarnię no i oczywiście.. jest marki First Price 😛 ewentualnie Coop Extra, marki własnej sieci Coop. Na zakupy jednak należy wybrać się do południa, później może go już nie być. I będziemy skazani na wcale nie lepszy ale za to duuużo droższy wypiek 😛 20 zł jeśli dobrze pójdzie 😉
Norweski chlebek
Dziwne napoje. Na pewno zwróciliście uwagę, że temat napojów pojawia się w naszych wpisach bardzo często. To dlatego, że to bardzo ważna część naszego prowiantu. Kupujemy picia dużo i często, zwłaszcza, gdy żar się leje z nieba. W Norwegii jednak wybór jest dość ograniczony, zwłaszcza, jeśli nie chcemy wydać na jedną butelkę napoju 15 – 20 złotych.
Ostatecznie naszym faworytem został sok pomarańczowy (2 litry za 13 koron, czyli jakieś 6,50 zł) oraz… cola 😛 tak, mają tutaj świetną podróbkę Coca – Coli, praktycznie nie do odróżnienia z oryginałem. Tak nam się wydaje, bo oryginału dawno już nie piliśmy 😛
A także napój, który ma być niby owocowy, ale smakuje jak… hm. Trochę jak napój energetyczny. Z owocami w każdym razie nie ma nic wspólnego.
No i wody smakowe. Są gazowane, jakimś cudem niesłodzone, ale za to mają lekki posmak owocu. Nam najbardziej pasuje wersja z granatem.
Woda smakowa Boble
First Price – norweska marka produkująca wiele artykułów, które są co najmniej dwa razy tańsze od „markowych”. Opakowania „Firts price’ów” są brzydkie, nie przyciągają wzroku a nawet kojarzą się z latami 80. Jednak ich cena, tak drastycznie niższa, sprawia, że cieszą się zainteresowaniem naszym i wszystkich turystów 😛
To, co jednak jest najlepsze, poza ceną, to jakość tych produktów. Czasami zdarzało nam się kupić tę samą rzecz „markową” (np. żółty ser, norweskie naleśniki) i First Price w niczym nie ustępował tej droższej. No, może naleśniki były bardziej suche niż „oryginalne”. Ale za połowę ceny można się było z tym pogodzić.
Z First Price’a kupimy więc między innymi: chleb, banany, sosy do makaronów, sos tacos, rybne placki, kotlety, colę, napój pomarańczowy (w smaku dokładnie jak Fanta), soki pomarańczowy i jabłkowy, tortille, naleśniki.
Przykładowe opakowania First Price
Lompery – skoro już o naleśnikach mowa. Lompery to właśnie ich norweski odpowiednik. Zrobione są z mąki ziemniaczanej. Lekko wilgotne, można je jeść na słodko lub słono. Całkiem dobre.
Lulki z Klemem czyli nasz norweski słodycz 😉 Tortille (początkowo lompery, ale tortille lepiej znoszą zwijanie i są tańsze a smakiem niewiele gorsze) smarujemy czekoladą ze słoiczka, na to lejemy trochę dżemu (który w Norwegii nazywa się Klem :P) i oto jest! 😀 Deser mistrzów 😉
Czekolada z dżemem, mniam
Surowe warzywa i owoce o nich można w zasadzie w Norwegii zapomnieć. Są bardzo drogie. Czasem jednak uda nam się kupić jakąś paprykę (20 zł za kilogram), czasem pół arbuza (8 zł za kilogram), czasem pomidora (8 zł za dwa), a czasem mieszankę surówkową w torebce za 10 zł. Czasem zaszalejemy i kupimy ogórka – 10 zł… Staramy się dbać o tę kwestię i nie zaniedbywać warzyw i owoców w naszej diecie, ale nie jest łatwo 😉
Mamy też naszą tajną broń; ziarenka czarnuszki, wierzymy, że ratuje nas przed kompletną awitaminozą 😉
Ziemniaki surowe są również bardzo drogie (10 zł za kilogram). Czasem kupimy kilka, żeby je ugotować do obiadu. Kiedyś jednak chcieliśmy zaszaleć. Kupić coś fajnego. Znaleźliśmy dwa duże ziemniaki zapakowane w folię aluminiową i opakowane w pudełeczko. Na nim rysunek nadzianych ziemniaczków z boczkiem, serem, warzywami. No pyszności! Wzięliśmy więc je, żeby mieć fajny obiad ale dopiero tuż przed otwarciem ich i włożeniem do piekarnika M. przeczytał, że należy je piec 2 godziny. 2 godziny? Dla już gotowych ziemniaków? Otworzył więc je a jego oczom… ukazały się surowe pyrki w dodatku już puszczające korzonki! Daliśmy 10 złotych za dwa ziemniaki 😛 ugotowaliśmy więc je i nie, wcale nie były smaczne 😛
Parówki które tutaj noszą nazwę pølse. Skład w najlepszym razie to 50% mięsa. Biedni Norwegowie, podobno uwielbiają swoje polsenki a nie wiedzą, że prawdziwe parówki są sto razy smaczniejsze. Aczkolwiek N. nawet posmakowały te norweskie kiełbaski. M. ich nie może znieść, są dla niego za słone.
Żółty ser za pierwszym razem kupiliśmy go (jakżeby inaczej 😉 ) z First Price. Był jednak bez smaku. Po prostu plastry bez smaku. Myśleliśmy, że to kwestia tej taniej marki. Później jednak mieliśmy okazję kupić okazyjnie „firmowy” ser, który również był bez smaku. No, może z lekką nutą „mleczności”. Dopiero drogi żółty ser jakoś smakował. Co prawda ledwo wyczuwalnie, ale zawsze to jakiś smak 😛 Na szczęście był przeceniony i to bardzo mocno (5 zł za 180 gramów), więc jego wątpliwe walory nie były tak bolesne 😛
Fiskekakery czyli coś w rodzaju rybnych placków albo raczej rybnych parówek w kształcie placków 😛 Są całkiem dobre i smaczne. A do tego niedrogie jak na Norwegię.
Fiskekakery w akcji
Rybne przetwory. Generalnie w Norwegii jest dość dużo rybnych produktów. Wspomniane wyżej fiskekaker, rybny pudding, rybne kulki (coś w rodzaju klusek, całkiem dobre), coś co wygląda jak babka tylko z masy rybnej. A do tego oczywiście wędzony łosoś czy kawałki łososia do smażenia, ale łosoś jest tak drogi, że omijamy stoisko z nim szerokim łukiem.
Mięso z renifera i łosia, a głównie kiełbasy, są popularne ale i bardzo drogie a w smaku przypominają po prostu dziczyznę. Wiemy, bo załapaliśmy się na darmową degustację 😀
Wszystko jest słodkie i niestety chyba nie ma na to sposobu. Prawie każdy produkt potrzebuje odrobiny cukru w składzie, ale staramy się zwracać uwagę, aby nie był chociaż na jednym z pierwszych miejsc. Inaczej możecie naciąć się na coś co jest słodkie, a nie powinno być (tak jak my z musztardą :P)
Mały wybór produktów – właściwie w każdym sklepie jest to samo. Różnią się na ogół tylko cenami, asortymentem w bardzo niewielkim stopniu. Zawsze jesteśmy w stanie coś sobie wybrać na obiad, zwłaszcza, kiedy już wiemy, czego się spodziewać. Początkowo spędzaliśmy w sklepie bardzo dużo czasu, chodząc między półkami i szukając czegoś, co by nas interesowało i nie zwalało z nóg ceną. W każdym razie wybór produktów jest ostatecznie dość niewielki.
U góry dwa obiadki (po lewej kulki rybne z frytkami i czerwoną kapustą), na dole drugie śniadanie w trasie
Mrożone pizze – chyba, że chcecie kupić mrożoną pizzę 😛 Norwegowie je uwielbiają i w sklepach jest zawsze spory wybór tych smakołyków 😉 Spróbowaliśmy i my. Chociaż do włoskiej pizzy się nie umywa (ach jak tęsknimy!) to była całkiem smaczna. Lepsza niż się spodziewaliśmy.
Przeceny Trzeba jednak przyznać, że przeceny w Norwegii bywają naprawdę atrakcyjne. Przeważnie 50% lub 40% obniżki sprawiają, że można nabyć sporo fajnych artykułów (a ich data kończy się dopiero nawet i za kilka dni). Dzięki temu kupiliśmy już między innymi: ser, mleko, jogurty, pyszne mięso w marynacie, naleśniki 😛
Trzeba jednak pamiętać, że nawet po 50% przecenie dany towar jest z reguły sporo (czasem i dwukrotnie!) droższy niźli byłby bez przeceny w Polsce. Ot, takie uroki kraju fiordów…
Cukierki na wagę
Po spędzeniu trochę czasu w Norwegii udaje nam się już nieźle lawirować pomiędzy tutejszymi półkami sklepowymi i dobrze zaopatrzyć nasz koszyk zakupowy. Czasem kupimy sobie kawałek arbuza, czasem chipsy albo frytki 😀 czasem paczkę nektarynek, jajka czy słoiczek oliwek, mamy też w naszej spiżarni ketchup, majonez i musztardę. Kiedy już człowiek pogodzi się z norweską rzeczywistością, trochę łatwiej jest znieść te szalone ceny. Jednak tutejsze specjały raczej nie będą należały do tych za którymi tęsknimy, opuszczając dany kraj.
Mimo wszystko żywimy się naprawdę nieźle. Jako potwierdzenie możemy dodać, że na razie zjedliśmy tylko dwie zupki chińskie z naszego zapasu przeznaczonego na Skandynawię 😛 I to tylko dlatego, że byliśmy bardzo głodni a prawdziwy obiad (składający się z pieczeni! :P) zjedliśmy później 😉
Ale szczerze mówiąc Norwegia jest jednym z nielicznych krajów, gdzie warto przywieźć ze sobą własne jedzenie 😉
Podróż przez Luksemburg była tak samo pozbawiona emocji jak droga przez Belgię (przeczytaj: 12 rzeczy, które wkurzają w Belgii!) dlatego i jeden z najbogatszych krajów świata podsumujemy w kilku punktach, a raczej w odpowiedziach na pytania, które sami sobie stawialiśmy i które pewnie zastanawiają również i Was. Oto i one!
Czy w Luksemburgu jest drogo? Zakupy robiliśmy głównie w Aldich i Lidlach, a ceny w tych dyskontach były „dla ludzi”, ba! nawet niektóre artykuły tańsze niż w Belgii czy Holandii. Co więcej, również kempingi mają tutaj przyzwoite ceny w wysokości nastu euro dla naszej dwójki z namiotem, a sklep, na jednym z lepszych kempingów, oferował artykuły w zwyczajnych, dla tego typu miejsc, cenach (spodziewaliśmy się „kosmosu”), np. bagietka 1,50 euro, mleko 1 litr 1,30 EUR, podczas gdy w sklepie/piekarni bagietka około 1 – 1,30 EUR a mleko około 1 euro).
Jednak zwyczajne sklepy (no, dobra, byliśmy aż w jednym: „SMatch” się nazywał) oferują produkty w różnych cenach. Są i takie droższe i takie, których ceny nie powalają na kolana i dało się kupić fajne rzeczy za niezbyt duże pieniądze (co na przykład w Belgii było praktycznie niemożliwe).
Bardzo drogie natomiast są noclegi pod dachem. Ale mimo to udało nam się dorwać noc w hotelu (bardzo fajnym) za marne 50 euro i to było, bardzo, bardzo tanio. Z reguły atrakcyjne ceny zaczynają się od 100 euro za noc.
Gdzie w Luksemburgu robić zakupy? Nigdzie! 😀 a tak serio, to w całym państewku jest niewiele sklepów, w sumie nie wiemy ile, ale na naszej trasie było ich może z pięć. Tak. W tym dwa Aldi, dwa Lidle, duży Cactus i jeden wiejski sklepik, który był jednocześnie jedynym sklepem dla dość dużego miasteczka. Jak to możliwe? Jak oni tu żyją i na co wydają te pieniądze, które ponoć mają? Nie wiem.
Czy w Luksemburgu widać to bogactwo? Absolutnie nie. Spodziewaliśmy się cukierkowego państewka, ślicznych, kolorowych miasteczek, wszędzie kwiatowych dekoracji a dostajemy… przeciętność. Zadbaną, ale nic poza tym. Domy to takie zwyczajne prostokątne bryły, bez żadnych zdobień, kolorów, bez pazura ani finezji. Ogrody nieszczególnie zadbane. Nie są zapuszczone, ale nie są też obsadzone kwiatami czy drzewkami ozdobnymi. Ot, rośnie sobie dookoła jakiś wrzosik, krzewik i to tyle. Czasem oczywiście zdarzały się posesje wyjątkowo ozdobione i piękne, ale nie była to norma.
Były jednak dwie sytuacje, w których widać było, że chyba tutaj mają trochę więcej pieniędzy.
Pierwsza z nich, to kiedy burzono jakiś dom a ktoś stał i polewał miejsce burzenia z wielkiego szlaucha, żeby się nie pyliło.
Druga, to w pewnym miejscu, po środku niczego, posadzono wzdłuż drogi różne gatunki drzew, mnóstwo szpalerów z najróżniejszych gatunków. Nie wiadomo, co to było, ani jednej tabliczki nie znaleźliśmy :p
Wszędzie też jest czysto (w skrzynkach z torebkami na psie kupki zawsze jest zapas foliówek) a ponoć każde miasteczko ma basen, place zabaw, parki, świetnie wyposażone szkoły, dobrze zorganizowaną komunikację miejską. Rzeczywiście czasem przejeżdżając przez najmniejsze wioski mijaliśmy kolorowe budynki przedszkoli czy szkół, wyposażonych placów zabaw i obiektów sportowych. W każdym miasteczku znajdują się też zadaszone przystanki autobusowe z ławeczkami. Czasem to oszklone wiaty, czasem drewniane budki. W każdej można sobie usiąść, schronić się przed wiatrem czy deszczem.
Czasem przy drogach (a nawet przy przystankach) stoją publiczne toalety.
Same drogi są świetne. „Dywaniki” jakie rzadko można gdziekolwiek spotkać. Może świadczyć o tym chociażby fakt, że na zjeździe z zablokowanym amortyzatorem w ogóle się nie zorientowałam, że nie pracuje – a z reguły bardzo szybko można to poznać, bo rowerem „trzepie” na nierównościach, inaczej niż, kiedy amortyzuje.
Mamy jednak wrażenie, że bogactwo nie dotyczy przeciętnych mieszkańców tego państwa. Zapewne żyją na poziomie i zarabiają nieźle, ale raczej nie każdego stać na wystawne życie.
Jedne z ładniejszych miejsc w Luksemburgu
Czy w Luksemburgu jest ładnie? Na pewno nie jest brzydko, ale nie jest też na tyle ładnie, żeby jechać tu dla widoków. Są górki, są rzeczki, lasy, ale czy tego nie ma nigdzie indziej? Miasteczka i miasta nie mają żadnego wyrazu. Czasem wręcz wygląda to tak, jakby wokół kościoła z czasów średniowiecza zburzono kamienice i wybudowano nowe domy.
Uroku dodają zamki, które stoją na szczytach gór (czy raczej górek). Zamki są przeważnie ładne, zadbane, wyglądają jak nowe. Trochę nie pasują więc do nich kamieniczki kompletnie bez wyrazu.
Są jednak ładne miejsca, które zasługują na wyróżnienie. Okolice rzeki Sure, środkowo – północne tereny kraju – dość sielska okolica. Oraz wschodnia część Luksemburga, tzw. Szwajcaria Luksemburska, której uroku dodają skały i gdzie znajduje się Wilczy Wąwóz z labiryntem skalnym.
Okolice rzeki Sure
Jak jeżdżą kierowcy? Luksemburczycy jeżdżą bardzo zgodnie z prawem. Traktują nas jak równoprawnych użytkowników drogi o szerokości innego auta 😉 Nie wyprzedzą, póki nie będą mieć całkowitej pewności, że jest to zgodne z prawem i że na pewno z naprzeciwka nic nie jedzie. Generalnie lubimy jak samochody nie spychają nas z drogi i nie muskają lusterkami ale kiedy ciężarówka nas nie wyprzedza na prostej drodze, bo przekroczyłaby linię ciągłą i przez to za nią tworzy się korek, który wyżywa się później na nas, no to już jest pewna przesada.
7. Jak wygląda miasto Luksemburg? Jest bardzo kameralne. Spokojne i ładne. Nie zwala z nóg ale jest urokliwe. Przede wszystkim warte uwagi jest centrum (czyli Dolne i Górne Miasto), z murami obronnymi , widokiem na miasteczko wbudowane w kanion. Czy jednak można spędzić tu więcej niż maksymalnie kilka godzin i mieć co robić przez ten czas? Według nas niespecjalnie.
Miasto Luksemburg
8. Czy warto odwiedzić Luksemburg w trakcie urlopu? Na pewno można, zwłaszcza samo miasto Luksemburg oraz Małą Szwajcarię Luksemburską z jej wąwozem. Brakuje tutaj spektakularnych widoków, ale zdecydowanie można wypocząć i o dziwo nie zbankrutować (jeśli nie weźmiemy pod uwagę kosztów noclegów :P), ale przyznajemy szczerze, że Luksemburg nas wynudził i gdyby nie ten ostatni dzień (stolica plus Mała Szwajcaria) to raczej byśmy go nie polecali.
Mała Szwajcaria Luksemburska
Cóż, Beneluks raczej nie zostanie naszym ulubionym miejscem na ziemi 😉
Nie dość, że niewiele ciekawego się wydarzyło w trakcie podróży przez belgijskie tereny, to jeszcze towarzysząca nam rzeczywistość sprawiła, że podsumujemy Belgię w kilku punktach i nie będzie to dla niej nic miłego 😉
1. Drogo! Przede wszystkim szalone ceny w sklepach.
Myślicie, że we Francji jest drogo? W stosunku do Belgii francuskie ceny wydają się symboliczne. Chociażby taka bagietka. Powinna kosztować kilkadziesiąt centów, może 1 euro w piekarni. W Belgii 2 EUR. Napój? Paskudne, chemiczne picie – 1,70 za litr (we Francji tyleż za 1,5 – 2 litry). 200 gramów mydła? 3 EUR zamiast 1,80. Ten sam cydr 1,5 litra kosztuje we Francji około 2 EUR a w Belgi 2,70 za 0,75 l!!
Nawet piwo belgijskie jest tańsze we Francji o jakieś 1 euro na puszce! Radler za puszkę 0,33l kosztuje 1,15 EUR (w Niemczech 50-80 centów za pół litra, we Francji nie występuje). Mięso (mielone czy jakieś steki z karkówki) kosztujące we Włoszech czy we Francji jakieś 7-8 EUR za kilogram, w Belgii kosztuje 12-15. Ser coulomiers marki Cour de Lion: we Francji 1,8 EUR, w Belgii 3,8! Kawa rozpuszczalna: we Francji 4-6 EUR za 200 gramów, w Belgii 7-9. Masakra!
2. Nie ma nic do picia…
Ciężko znaleźć coś dobrego do picia w trasie, co nie kosztuje majątek. Orangina, za której 1,5 litra płaciliśmy około 1,70 EUR, tutaj dobrze jak ma cenę 2,20. 1,90 euro za 1,5 litra napoju (typu Lipton Ice Tea) to cena wyjątkowo atrakcyjna i rzadko spotykana. Dlatego ostatecznie zaczęliśmy kupować soki z Lidla lub Aldiego, po około 1,90 euro za 1,5 litra. Przynajmniej są smaczne a część z nich tak słodka, że można je rozcieńczyć w wodą i zyskać dodatkową ilość 😉
3. …Ale jest dobra czekolada.
To trzeba przyznać. Czekoladowe musy belgijskie bardzo nam przypadły do gustu i są nie drogie. 1 euro za 200 gramów musu to dobra cena.
Belgijskie drogi są kiepskiej jakości. Często fatalnie połatane, dziurawe, albo złożone z niedopasowanych do siebie betonowych płyt. Ogólnie jakość dróg porównywalna do polskich lub gorsza. I to na „bogatym zachodzie”! Szok!
5. …Nawet jeśli są zamknięte.
No, oczywiście, że nie wszystkie, ale Belgowie chyba uwielbiają stawiać znaki o braku przejazdu daną drogą i to w takich miejscach, że nie ma alternatywy poza całkowitym zawróceniem kilka ładnych kilometrów do jakiegoś rozstaju dróg. Okazuje się jednak, że droga była po prostu bez oznakowania poziomego albo najzwyczajniej jeszcze nie nabrała mocy urzędowej.
Zdarzyło się, że rzeczywiście ulica była w remoncie, ale rowerem bez problemu dało się przejechać. Jednak jadąc w kierunku rozkopów wzbudziliśmy popłoch wśród okolicznych mieszkańców, którzy usilnie nas namawiali, byśmy zawrócili. Na szczęście byliśmy mądrzejsi (tym razem :p).
6. Nie znają języków.
Z tym, że Francuzi nie znają (nie używają) języków obcych, pogodził się cały świat. Kraj – słońce, wielka historia, wielki kraj i jeszcze większe ego, wykraczające poza granice państwa. No trudno. Ale Belgowie? Sorry.
7. Jeżdżą jak wariaci.
No, może nie wszyscy i nie zawsze. Ale po kierowcach z kraju, w którym jest wielu kolarzy spodziewałam się więcej. A oni często mijają nas o milimetry, wyprzedzają na czołówkę z nami, wymuszają pierwszeństwo. Znów, poziom podobny jak w Polsce. A nie trzeba daleko szukać dobrych przykładów – Francuzi, a zwłaszcza Niemcy, jeżdżą z wielkim szacunkiem dla rowerzystów.
8. Nudno. Idzie umrzeć z nudów w tym kraju.
Właściwie tylko pola i lasy i wsie. Zdarzają się oczywiście miejsca urokliwe, ładne i przyjemne, jak Dolina Mozy, ale nie nadrabiają całości. Bywały dni, podczas których można było zaziewać się na śmierć.
Okolice Doliny Mozy
9. Architektura.
Trzeba jednak przy tym przyznać, że wsie, miasta i miasteczka są bardzo ładne. Kolorowe kamieniczki, kamienne domki z kolorowymi okiennicami i ślicznie zadbanymi ogródkami. Dobrze się je ogląda 🙂
Belgijskie miasta i miasteczka
10. Śmieci. Myślałby kto, że jak kraj Północy to czysto będzie, że aż można jeść z ziemi a tu wcale nie.
W Belgii śmieci leżą to tu to tam. Puszka po piwie w rowie, jedna, druga. Śmieci w fontannie, papierki na trawie. Trochę jak we Francji, a za to zupełnie nie jak w Holandii.
11. Ostre podjazdy.
Na szczęście część z nich została mi oszczędzona i M. sam podjeżdżał belgijskie bigi, ale mi wystarczy tyle, ile musiałam. Ostre, czasem nawet brukowane podjazdy, niezbyt długie ale i tak wystarczająco męczące.
12. Belgowie (i Holendrzy) nie myją się!
To oczywiście żart, ale chyba nie do końca. Na tutejszych kempingach prysznic nie jest oczywistością. Prawie zawsze pytają nas, czy aby na pewno będziemy chcieli się umyć? Czasem zachwalają, że oto oni mają prysznice! Co za luksusy! A czasem po prostu, jeśli chcemy wziąć ciepły prysznic to musimy więcej zapłacić lub wyczarować żetony, a dwa razy nie było po prostu ciepłej wody. No i w kempingowych łazienkach rzadkością jest spotkanie kogokolwiek. Nawet, gdy na kempingu sporo ludzi. Wydaje się więc, że nie jest normą branie prysznica.
Widzicie jak mało zdjęć? Nawet nie ma co cykać! 😛 Ale najgorsze są jednak te ceny w sklepach. Po prostu kosmos, aż żal cokolwiek jeść i pić! Skończ się już Belgio! 😉
Po słonecznej Toskanii przyszła kolei na Ligurię. Niestety wspominane kiepskie prognozy sprawdziły się i po pięknych dniach musieliśmy się zmierzyć się z pogodą w kratkę.
Jazda stała się trochę szarpana, dzień – dwa jazdy i dzień przeczekiwania deszczu.
Z tym deszczem też bywało różnie, czasem przestawało padać jak tylko rozgościliśmy się na jakiejś kwaterze, czasem jak tylko podjęliśmy decyzję, że zostajemy, bo pada, niebo pięknie się rozjaśniało.
Spacer w deszczu po średniowiecznym miasteczku
Inna sprawa, że nogi wciąż jeszcze nie złapały oczekiwanej formy (przynajmniej moje), więc uda i łydki trochę rwą i nie mają nic przeciwko odpoczynkowi 😛 no i rzeczywiście, brzydkie dni, mimo chwilowych przejaśnień udawało nam się przeczekać w miłych miejscach 🙂 Ale gdybyśmy musieli jednak jechać, to prawdopodobnie nie byłoby tak źle.
Raz jeden przemoczyło nas zupełnie, wydawało się, że po porannym deszczu przestało padać, ale pogoda postanowiła pokazać, na co ją stać, jak tylko znaleźliśmy się w szczerym polu…
Wiecie, najgorsze w jeżdżeniu w deszczu jest nie tylko to, że się jest po prostu mokrym, więc zalewa Cię i krew i pot i łzy i jeszcze deszcz się wlewa do oczu, a ciuchy są mokre, więc jest zimno i nieprzyjemnie, ale też, że nie ma gwarancji, że będzie jak się wysuszyć i rozgrzać.
Sezon grzewczy we Włoszech już się skończył, więc albo trzeba mieć szczęście, że gdzieś jeszcze kotłownia się zmiłuje i włączy kaloryfer chociaż rano i wieczorem, albo że samemu można odpalić np. kozę (raz trafiliśmy na taki domek z piecykiem właśnie) czy piecyk, który rozgrzewa kaloryfery.
Przeważnie jednak w domu jest chłodno, nie wspominając o bungalowie, czy namiocie, lub w pomieszczeniu typu świetlica na kempingu, więc rzeczy niezbyt chcą schnąć, a i ciężko się rozgrzać. Czasem ciężko nawet o wystarczająco gorący prysznic.
W każdym jednak razie, mimo pogorszenia się aury, jakoś nam się szczęści. Zmokliśmy w zasadzie tylko raz, a miejsca w których zostawaliśmy na noc czy na dwa dni, żeby ukryć się przed deszczem, oferowały nam komfortowe warunki.
Liguria
Sama Liguria nie sprawiła, że nasze serca zabiły do niej mocniej. Miasteczka były raczej brzydkie, lub co najwyżej przeciętne, szosy kiepskiej lub bardzo kiepskiej (!) jakości, a widoki plasowały się raczej w stawce średniej. Chociaż oczywiście były miejsca piękne czy urocze.
Jedno z ładniejszych miejsc na liguryjskiej trasie
Cinque Terre, które było sztandarowym miejscem tej części Włoch, okazało się… hm… zwyczajne. Chyba widzieliśmy już zbyt wiele tego typu miejsc. Wysokie klify schodzące do morza i jedynie kolorowe miasteczka, które dodawały uroku tej okolicy, ale nie, żeby jakiś szał. Sama trasa po Cinque Terrre była też dość wymagająca – górzysta z dużymi nachyleniami.
Okolice podobne trochę do Półwyspu Gargano, czy nieco do Amalfi. Ale Amalfi bije na głowę oba te miejsca. Tutaj nie było nawet kolorowych kwiatów, które już przecież kwitną i pięknie pachną w całych Włoszech.
Rozczarowała nas też Genua. Chociaż nie byliśmy w samym jej sercu, więc to może krzywdząca opinia. Ale przedmieścia ciągnęły się niemiłosiernie. Duży ruch, brzydkie, portowe okolice. Jedynie co to port robił ogromne wrażenie bo i sam był ogromny. Największy we Włoszech. Ale nawet nie zrobiliśmy zdjęcia, bo przez ten olbrzymi ruch nie było warunków.
Pesto po genuisku w Genui 😛
Włochy kończymy wybrzeżem, którym docieramy do Francji, do Lazurowego Wybrzeża, aż do Marsylii 🙂 Włoska riwiera liguryjska okazała się bardzo ładna, ale droga niestety ruchliwa, co znacznie odbierało przyjemność z nadmorskich okolic.
Cieszymy się, że teraz przed nami Francja, bo już nam się przejadły włoskie makarony i sosy pomidorowe 😛
Dwa kolejne tygodnie upłynęły nam w prawdziwie włoskim upale. Ale o ile w ciągu dnia jest czasem nieco za gorąco, to wieczory są jeszcze trochę za chłodne. Mimo to pogoda pozwoliła nam cieszyć się pięknymi okolicznościami trasy 🙂
Jednym z miejsc, które były na trasie, a o którym należy wspomnieć to Terme di Saturnia. Przyznam, że pierwszy raz w życiu kąpałam się w wodach termalnych 😀 Piękne Terme di Saturnia, wcale nie śmierdziały tak bardzo siarką, jak się spodziewaliśmy, a woda była przyjemnie ciepła.
Termy te to „zbiór” basenów ułożonych schodkowo, pomiędzy którymi przelewa się woda. Niestety dno jest dosyć kamieniste i trzeba iść bardzo ostrożnie, tym bardziej, jeśli zależy nam na zdjęciach wykonanych z wody.
Bardzo przyjemnie jest się zanurzyć w termach i pozwolić się ochlapywać wodzie nasyconej związkami mineralnymi. Co ciekawe okolica nie jest szczególnie ciekawa turystycznie. W pobliżu nie ma nawet dobrze rozwiniętej sieci gastronomicznej czy noclegowej. Są drogie resorty i jeden kemping dla campingcarów – właśnie tam się rozbiliśmy, pomiędzy wielkimi samochodami 😛 ale sam teren był całkiem w porządku a zapłaciliśmy tylko 11 euro B-)
Kolejnym interesującym punktem naszej trasy był skok na Elbę. Co prawda nie znaleźlibyśmy się tam, gdyby nie fakt, że jakiś złośliwiec umieścił na wyspie biga 😛 mimo to o mało byśmy z niej nie zrezygnowali, bo okazało się, że prom w dwie strony kosztował nas 80 euro! :O Kompletnie nie spodziewaliśmy się takiej ceny i chwilę rozważaliśmy co zrobić. Jednak ostatecznie postanowiliśmy płynąć.
I dobrze, bo wyspa okazała się urocza. Jak to wyspa śródziemnomorska 😉 A do tego spędziliśmy noc na fajnym kempingu nad samym morzem – aczkolwiek woda była jeszcze bardzo zimna, jak w Bałtyku latem 😛 no i płynęliśmy promem, co jest samo w sobie frajdą 😀
W drugą stronę prom nam uciekł 😛 przyjechaliśmy 6 minut po czasie i spędziliśmy przymusowe 50 minut na skwerku, nieopodal portu, jedząc drugie śniadanie.
Widoki z Elby
Volterra – czyli ruszamy wgłąb lądu
Volterra to miasteczko założone przez Etrusków, jej początki datowane są przed 700 rokiem p.n.e. Niestety, leży na wzgórzu, na 500 metrach, więc trzeba było się do niej dostać, a podjazd w połączeniu z upałem nas wymęczył. Pokręciliśmy się jednak trochę po uliczkach Volterry. Wysokie, kamienne domy dawały na szczęście dużo cienia, dzięki czemu można było odetchnąć od prażącego słońca.
Trzeba przyznać, że sama Volterra jest urocza, ale nie różni się wiele od innych tego typu średniowiecznych miasteczek – bo to średniowiecze pozostawiło najwięcej po sobie w tym miejscu.
Kto był w Carcassonne, a zwłaszcza w Czeskim Krumlovie ten może sobie wyobrazić, jak mniej więcej wygląda Volterra, aczkolwiek nie jest aż tak imponująca jak Carcassone. Ma za to pozostałości rzymskiego amfiteatru i forum 🙂
A także opuszczony wielki teren byłego szpitala psychiatrycznego, którego niestety nie udało nam się zwiedzić, bo był szczelnie ogrodzony i jakiś pan filował na płot 😦
Volterra
Lucca
Przez Etrusków założona została też Lucca, w której spędziliśmy dzień restowy. Miasto ogrodzone jest murami z XVI wieku, które robią naprawdę niesamowite wrażenie. Zaś sama Lucca, chociaż ma opinię perełki, nie sprawia, że człowiek przystaje co chwilę i zachwyca się architekturą czy kolorowymi ogrodami. Owszem, jest tu kilka ciekawych budynków, zwłaszcza kościołów ze zdobionymi fasadami, ale chyba główny urok tworzą wąskie uliczki pomiędzy kamieniczkami w stylu romańskim.
Na jednym ze znanych w mieście miejsc, Piazza Anfiteatro, trafiliśmy na targ kwiatowy. Dodał bardzo dużo uroku temu placowi, który zresztą samo w sobie jest chyba najciekawszy. Ma owalny kształt, a dookoła stoją kolorowe kamienice. Plac został zbudowany na planie i pozostałościach dawnego amfiteatru. Coś jak Piazza Navona w Rzymie, tylko zbudowana na Koloseum.
Miasteczko zwiedziliśmy spacerując. Zbyt duża ilość turystów sprawia, że rowerem nie jest łatwo się poruszać, a poza tym bez roweru wygodniej jest wejść w każdą dziurę i zrobić zdjęcie z dowolnego miejsca 😉 Objechaliśmy je też po murach – tak, bo mury miasta zostały zaadaptowane jako deptak i park jednocześnie. Ludzie na nich piknikują, wyprowadzają psy, dzieci się bawią. Taka wycieczka to około 5 kilometrów bardzo przyjemnego spaceru czy przejażdżki rowerowej, podczas których można zobaczyć miasto z trochę innej niż zwykle perspektywy 🙂
Citta di Lucca
Campingi w tym czasie
Trzeba też oddać sprawiedliwość campingom, na których nocowaliśmy przez ten czas. Nie należę do osób, które przepadają za tego typu obozowaniem, ale muszę przyznać, że w większości były to miejsca bardzo przyzwoite a niektóre wręcz super. Nie tylko pod względem wyglądu – trawka pełna stokrotek? Proszę bardzo. Widok na morze? Nie ma problemu. Basen tylko dla nas? Też był 🙂 ale też i standardów. Większość campingów oferowała czyste i przyzwoite czy nawet bardzo dobre zaplecze sanitarialne ale i zdarzyła się kuchnia. Były lodówki i zawsze możliwość przytargania sobie krzesełek i stolika – a to akurat nie jest norma.
No i oczywiście pogoda dodała dużego plusa, tak, że obozowanie nie było przykrą koniecznością.
Obozowanie i mieszkanie
Ale były też i takie campingi, co to miały prysznice na żetony i ogólnie słabo się prezentowały, tak aby przypomnieć, że obozowanie to nie jest moja ulubiona zabawa 😛
W Lukce zaś spędziliśmy dzień odpoczynkowy w mieszkaniu. Zapowiadało się, że będziemy dzielić je z gospodarzami lub innymi gośćmi, a tymczasem rodzina mieszkała w drugiej części domu a do naszej dyspozycji było całe, fajne mieszkanko oddalone 400 metrów od centrum miasta. Super 🙂
Z przygód jakie nas spotkały, to musimy się z Wami podzielić szokiem, jaki wywołuje w nas użytkowanie naszej grzałki do wody. Żeby nie wstawiać za każdym razem maszynki, czasem chcemy zagrzać wodę grzałką. I o ile jej podłączenie skutkuje wywaleniem korków w mieszkaniu – to jesteśmy w stanie jakoś zrozumieć, to wywalenie korków na kempingu do gniazdka, do którego podłączają się campingcary już nie! Szok.
Nasza grzałka jest mocniejsza niż cała instalacja wielkiego auta…?
Inną rzeczą, jaką zaobserwowaliśmy jest bardzo duża liczba czarnoskórych we Włoszech. Kiedy byliśmy tu w 2014 roku nie zwróciliśmy uwagi, żeby było ich jakoś więcej niż w innych krajach. Tymczasem teraz jest ich bardzo dużo, w każdym mieście i miasteczku a ich ulubionym miejscem są markety. Po prostu pod nimi przesiadują, ewentualnie sprzedają różne drobiazgi, typu skarpetki czy paski do spodni.. Nie, żeby to jakoś przeszkadzało (o ile nas nie zaczepiają, albo nie pokrzykują między sobą), ale jest to dość ciekawe zjawisko.
W każdym razie bardzo przyjemnie mija nam początek naszej włoskiej trasy. Trzeba też dodać, że oko cieszy soczyście zielona, uroczo pagórkowata Toskania.
M. mówi, że mu przypomina Pogórze Beskidzkie i w związku z tym go nie wzrusza. Ale ja myślę, że się nie chce przyznać 😉 jak mogą nie wzruszać zielone wzgórza pokryte żółtymi i fioletowymi kwiatami, pobocza usłane czerwonymi makami i kamienne domki na szczytach tych wzgórz 🙂
We Włoszech jesteśmy już na tyle długo, że chyba możemy się pokusić o subiektywną listę tego, co najlepsze w Italii. Jeśli Wasza stopa jeszcze nie stanęła na ziemi w kształcie kozaka, to może teraz Was do tego przekonamy! 🙂
Przede wszystkim trzeba wspomnieć, że chyba w żadnym kraju zachodniej Europy ludzie nie mają takiego luźnego podejścia do życia (no, może w Hiszpanii jeszcze będzie podobnie) jak tu.
Możesz jednak stopniować ten rodzaj doznania – jeśli zbyt duża dawka luzu Ci przeszkadza, to wybierz północ kraju a jeśli potrzebujesz totalnej maniany to na południe od Rzymu dostaniesz dużą dawkę gościnności, spokoju i wzruszenia ramionami 😉
Bilety w pociągach często nie są potrzebne (zgłaszamy, że ich nie mamy a w odpowiedzi otrzymujemy tylko bene, bene 😉 ), zasady ruchu drogowego są tylko wskazówkami, chociaż raczej wszyscy jeżdżą tak, żeby się nie pozabijać, rower na autostradzie czy ekspresówce raczej nikomu nie będzie przeszkadzać, włącznie z policją. A najważniejsze jest, żeby mieć pieniądze na kawę i papierosy 😉
Knajpki tylko czekają, żeby w nich spędzić chwilę
Sery, sery, sery.
Jak już wspominaliśmy we wpisie o rzymskich ciekawostkach cz. II, Włosi mają około 600 odmian serów. Dla miłośników tego rodzaju mlecznych przetworów i miłośników jedzenia to raj! Od miękkich białych, żółtych, pleśniowych po twarde jak kamień 🙂
Makarony
Nie bez powodu Włochów nazywa się makaroniarzami. W Italii istnieje 350 różnych typów makaronów, ale według nas tak naprawdę jest ich kilka – kilkanaście. Kilka rodzajów wstążek, penne, rurek, spaghetti itp., itd. W marketach półki z makaronami ciągną się na kilka metrów. Ale warto wybierać tylko pasta fresca. To makaron w zasadzie już gotowy, trzeba go tylko chwilę pogotować. Pyszny.
Czekolada, słodycze, kawa
Może i najlepsza czekolada jest w Belgii ale Włosi mają też niczego sobie czekoladowe desery. Profiterolki, czekoladowe musy, tiramisu, cannolli… sama słodycz! 😉
Do ciastka obowiązkowo kawa. Cappuccino lub szybkie i mocne espresso. Włosi mają przepyszną kawę, gdziekolwiek by jej nie kupić. Kawa to podstawa życia 😉
Lody
Jeśli jesteśmy przy słodyczach. Może Włosi nie mają zbyt dużego wyboru jogurtów ale za to jakie mają pyszne lody! Lodziarnie we Włoszech otwarte są cały rok a chłodziarki w sklepach są cały czas odpowiednio zaopatrzone w te zimne desery. Wszystkie pyszne, kremowe o wyrazistym smaku. Czekoladowe, pistacjowe, owocowe, orzechowe. Idealne na upalne, włoskie dni.
Pogoda
A skoro już o upałach mowa. Jeśli tęsknisz za gorącym latem, możesz się go spodziewać we Włoszech już w kwietniu. Żar potrafi się lać z nieba nawet w styczniu, ale wczesną wiosną masz niemal gwarantowane bardzo ciepłe dni i bezchmurne niebo.
Toskania, Apulia i Jezioro Bracciano
Miasta
Chyba w żadnym kraju nie ma tylu wspaniałych miast co we Włoszech. Dość wymienić tylko Wenecję, Florencję, Weronę czy Rzym na deser. Jest także wiele uroczych, malutkich miasteczek zbudowanych na skałach jak Poligniano a Mare (więcej na jego temat znajdziesz we wpisie o początkach podróży przez Włochy) czy Pitigliano.
Pitigliano, Savona, Terme di Saturnia, wodospad marmurowy
Widoki
Pagórki Toskanii, morze i klify na wybrzeżu Amalfi, skaliste wybrzeża, wysokie góry (czyli ukochane bigi M. ;), zielone polany pełne kwiatów wiosną, palmy, kaktusy. Pięknie jest. Można stać i się zachwycać całymi godzinami.
Język
Rzadko jest tak, aby język słyszany na ulicy sprawiał przyjemność. Tak się jednak dzieje na włoskich ulicach. Fajnie jest słuchać tego języka, zwłaszcza, że Włosi nie są tak głośni jakby się zdawało, dzięki czemu nie obrzydzają włoskiego swoim zachowaniem 😉
Ceny
Ceny we włoskich sklepach zaskakują (zwłaszcza w tych większych). Jest niewiele drożej niż w Polsce a już na pewno nie jest zbyt drogo jak na zachodnie standardy. Można robić zakupy nie odmawiając sobie niczego. A jest co kupować! Tyle pyszności do zjedzenia 😉
To co, wiecie już, gdzie spędzicie najbliższy urlop? 😉 Chyba, że wahacie się między bella Italia a słoneczną Grecją, wtedy polecamy… 10 najlepszych rzeczy w Grecji.
Nasz miesięczny pobyt w domu zleciał bardzo szybko i nadszedł czas, żebyśmy wrócili na trasę. Mogliśmy oczywiście też ją przerwać, zwłaszcza, że dobrze nam było w domu. Pierwsza część wyprawy i pobyt w Rzymie trochę nas nasyciły a do tego w Polsce zrobiła się piękna wiosna.
Ale postanowiliśmy jechać dalej. Szkoda odpuszczać taką przygodę 🙂 Dlatego jedziemy zgodnie z planem, a w razie potrzeby będziemy go modyfikować.
Do Rzymu przylecieliśmy chorzy. No, może nie słanialiśmy się na nogach ale mieliśmy dość nieprzyjemne problemy z gardłami, oboje. Więc kasłaliśmy niczym para gruźlików, a M. nawet zaniemówił 😉
W każdym razie odebraliśmy rowery i rzeczy z przechowalni i pojechaliśmy do hoteliku, który okazał się być zaadaptowanym mieszkaniem w starej kamienicy, więc był klimacik. Zwłaszcza, że wystrój taki raczej przedwojenny 😉 ale było bardzo czysto i przyjemnie 🙂
Amico Hotel, Rzym
Minusem tej miejscówki był kompletny brak miejsca na rowery. No, może w pokoju by się zmieściły, ale nie było ich jak wtargać na górę (7 piętro!) wąską klatką schodową. Winda również była bardzo wąziutka. Pani recepcjonistka, kiedy się dowiedziała, że nasze rowery zostały same na klatce, zrobiła panikę. Faktem jednak jest, że w opiniach o hotelu pisano, że okolica jest nieciekawa, zwłaszcza wieczorem. My często byliśmy w tych rejonach, robiąc zakupy w Auchan i za dnia nie wyglądało, żeby było tu gorzej niż w innych dzielnicach Rzymu, które nie są w ścisłym centrum.
W każdym razie rowery powędrowały na „zaprzyjaźniony” parking, gdzie gość wziął od nas 10 euro (po 5 od roweru)! Czyli tyle co za samochód…
Zaś kolejny dzień Włochy przywitały nas marną pogodą. Prognozy były kiepskie i niestety się sprawdziły. W okolicy Ostii dopadł nas deszcz, wzmógł się wiatr, a że dodatkowo nie czuliśmy się najlepiej, to zakończyliśmy w tejże miejscowości. Pod dachem, w fajnym hoteliku.
Skoczyliśmy jeszcze rzucić okiem na Ostia Antica, ale nie wchodziliśmy na teren ruin, nie przekonało nas to, co było widać z zewnątrz, a że w Rzymie widzieliśmy już wiele to i nie byliśmy spragnieni oglądania kolejnych tego typu miejsc.
Ostia Antica, Zamek Julisza II i podwórko przed zamkiem
Na szczęście dwa kolejne dni upłynęły w słonecznej aurze. Chociaż niestety niebo zaczęło się chmurzyć a prognozy straszą nas burzami i deszczami.
Miłe początki
Te startowe dni dodatkowo oferowały nam bardzo fajne miejsca. Jezioro Bracciano (nad nim rozbiliśmy namiot na kempingu – glampingu. To taka forma luksusowego kempingowania. W tym przypadku luksus polegał na przewiewanej wiatrem łazience, letniej wodzie pod prysznicem, zimnej w umywalkach i ryczeniu kosiarką do 19 wieczorem i dmuchawą do liści od 8 rano), Cerveteri czyli nekropolię Etrusków z VII w. p.n.e, bardzo przyjemne miejsce do zobaczenia.
Musieliśmy jednak zrezygnować z opuszczonego miasteczka Monterano, ze względu na czekające nas na drodze do niego podjazdy a nasze zdrowie wciąż nam nie dopisuje. Gdybyście jednak byli w okolicy, to chyba warto zobaczyć.
Następny dzień to był dojazd do miasteczka Marmore – na kemping, który leży tuż przy wodospadzie marmurowym. Niestety nie widać go (w związku z tym musimy się wybrać do niego osobiście :P), za to nieźle słychać. Wieczorami wyją syreny ostrzegające, że puszczają wodę w wodospadzie z pełną siłą. Wtedy to dopiero szumi 😉
Częściowy widok na wodospad marmurowy
Jeszcze po drodze wpadliśmy do Calcaty. Uroczego, małego średniowiecznego miasteczka. Troszkę oszukaliśmy pociągiem, ale sami przyznajcie, po co bezsensu pokonywać przełęcze? 😛 Zwłaszcza, że paskudne przeziębienie nie odpuszcza. Na szczęście w Marmore mamy fajny drewniany domek, ptaszki śpiewają, gości nie ma. Spokojnie, przyjemnie, M. zdobywa BIGa a ja się leczę i byczę 🙂
Tak więc nam upłynął nasz okres startowy. Trochę ciężko, trochę choro ale też przy bardzo pięknych okolicznościach przyrody 🙂 Oby dalej było tylko lepiej 😉
Nie będzie chyba przesadą, jeśli stwierdzimy, że po czterech miesiącach pobytu w Rzymie znamy miasto już całkiem nieźle, zwłaszcza okolice szerokiego centrum. Oczywiście, zapewne wciąż jest wiele miejsc nieodkrytych przez nas (nawet ostatniego dnia znaleźliśmy nowe zaułki) i za każdym razem znajdywaliśmy coś nowego lub jakieś smaczki. Ale tak czy inaczej udało nam się wyselekcjonować najlepsze atrakcje Wiecznego Miasta, oto lista!
Crème de la crème Rzymu, czyli trzy punkty obowiązkowe w jednym:
Forum Romanum, Palatyn i Koloseum
Zaczynamy z grubej rury 😉 Nikomu nie trzeba przedstawiać tych miejsc. Absolutny punkt obowiązkowy. Bilet łączony na te trzy atrakcje kosztował nas 12 euro, ale to o czym warto wiedzieć to, że Palatyn jest połączony z Forum Romanum. Nie możecie wyjść z jednego i wrócić do drugiego, nie będą chcieli Was wpuścić. Traktują je jako całość. Natomiast Koloseum to osobna atrakcja, którą na tym samym bilecie możecie zwiedzić nazajutrz (lub poprzedniego dnia), bo bilet ważny jest dwa dni.
Od lewej: część Palatynu od środka, Forum Romanum widok z Palatynu, Koloseum od środka
Ulica Fori Imperiali i Kapitol
Łączy się z punktem powyżej. Po obu stronach ulicy mamy fora – Forum Romanum, Forum Cezara, Forum Augusta, po drugiej Forum Trajana, Forum Nerwy. Jest też wielki budynek Ołtarza Ojczyzny a na horyzoncie majaczy Koloseum. Z Kapitolu macie cudowne widoki na Forum Romanum. Możecie nawet zejść przy kościele i stanąć bardzo blisko Łuku Tytusa.
Widok na ulicę Forów oraz na Forum Romanum
Muzeum Fori Imperiali czyli Mercati di Traiano
Skoro już jesteśmy przy Forach. Warto rozważyć odwiedziny w Muzeum Fori Imperiali, czyli spacer po Halach Trajana. Wejście kosztuje niestety aż 15 euro, ale budynek jest bardzo duży. W środku znajdziecie dość nudną wystawę fragmentów Hal Trajana, wraz z wieloma, całkiem ciekawymi informacjami na ich temat i temat pozostałych mniejszych forów (po włosku i angielsku), ale to co najlepsze zaczyna się, gdy już opuścicie wnętrze muzeum. Macie możliwość wyjścia na patio, spaceru po tarasach (trzy poziomy) oraz dachach Hal a nawet wyjścia pod samą Torre delle Milizie. Dla miłośników takich miejsc muzeum zdecydowanie warte odwiedzenia.
Hale Trajana od środka
Bazylika świętego Piotra
Warto wejść i zobaczyć ogrom oraz monumentalność tego miejsca. Niech Was nie przerazi stanie w kolejce, nie trzeba wstawać bladym świtem. Kolejka przesuwa się sprawnie, a jeśli pogoda jest dobra, to czekanie w niej nie jest uciążliwe. Jeśli macie trochę czasu i pieniędzy (13 euro od osoby) to polecamy też umówić się zawczasu (mailem) na wizytę w nekropoliach watykańskich, bardzo ciekawa wycieczka, zwłaszcza, że jest dostępny polski przewodnik (o ile będziecie mieć szczęście) więcej na ten temat znajdziecie we wpisie o Bazylice i nekropoliach – (klik).
Koniecznie również wejdźcie na kopułę bazyliki. Cena biletu to 8 EUR piechotą i 10 EUR windą (ale pokonuje się nią tylko „mniejszą połowę” drogi), a widoki zapierają dech i mimo, że na górze zazwyczaj jest olbrzymi tłok, to zdecydowanie warto, również ze względu na fakt, że samo wejście po schodach w ich końcowej części robi niesamowite wrażenie.
Wnętrza Bazyliki, oraz widok z kopuły i z dachu przed kopułą
Park Akweduktów
Jest tam po prostu pięknie, co tu dużo mówić. Możemy podziwiać monumentalne akwedukty, które doprowadzały wodę do Rzymu. Mamy zarówno częściowe łuki jaki i całe ciągi akweduktów. W Parku znajdziemy sześć z jedenastu starożytnych akweduktów (z czasów republiki – l’Anio Vetus, l’Acqua Marcia, l’Acqua Tepula i l’Acqua Iulia, z czasów imperium – l’Acqua Claudia i l’Anio Novus) oraz siódmy powstały w czasach renesansowych – l’Acquedotto Felice , wykorzystujący arkady l’Acqua Marcia).
Robią niesamowite wrażenie a do tego jest to olbrzymi zielony teren. Warto zwiedzać go rowerem.
Park Akweduktów
Via Appia
Kolejne zielone miejsce, bardzo klimatyczne. Możecie rozważyć przejażdżkę rowerem z Castel Gandolfo via Appią do Rzymu (pod warunkiem, że wcześniej nie padało, bo początkowa część będzie zalana :P) albo po prostu możecie się tam dostać rowerami lub autobusem. Na via Appia poczujecie się, jakbyście przenieśli się w czasie 🙂 Droga wyłożona jest kamieniami bazaltowymi (ale na szczęście nie w całości), po obu jej stronach rosną strzeliste tuje i stoją starożytne grobowce, a także, budzące podziw, pozostałości po Villi Quintilli.
Via Appia i Villa Quintilli
Forum Holitorium i teatr Marcellusa
Jak już wspominałam we wpisie o podziemiach Rzymu,Forum Holitorium to imponujące miejsce pomiędzy dzielnicą getta a wzgórzem Kapitolu. Spacerujemy pod wielkim Portykiem Oktawii i wspaniale zachowana ścianą teatru Marcellusa (z I wieku p.n.e) w który wbudowana jest „współczesna” kamienica (konkretnie pałac Sevellich z XVI w). Ścieżka jest krótka, ale ciągnie się na poziomie gruntu starożytnego Rzymu, a pozostałości budowli, które są dosłownie na wyciągniecie ręki, pamiętają Juliusza Cezara 😉
Widok na ścianę teatru Marcellusa, Portyk Oktawii oraz ścieżkę
Circus Maximus
Co prawda ze stadionu pozostał tylko plac, ale nie trudno sobie wyobrazić, że ta udeptana wokoło ścieżka, to właśnie był tor wyścigowy dla rydwanów, który z trybun oglądał lud rzymski. Z cyrku mamy również piękny widok na Palatyn, bardzo warto zobaczyć to miejsce!
Widok na Palatyn i jeden z torów Circus Maximus
Termy Karakali
Pisaliśmy o tym miejscu wcześniej (darmowe zwiedzenie Rzymu – klik). Olbrzymie ściany term Karakali, pomiędzy którymi spacerujemy, budzą prawdziwy podziw. Teren term to obecnie coś w rodzaju parku, więc jest pięknie zielono, ptaki śpiewają, a my możemy pogrążyć się w zachwycie nad monumentalną budowlą z 216 roku. Co najciekawsze, termy były nie dość, że za darmo dla wszystkich, to oferowały baseny z ciepłą, zimną i letnią wodą (pod ziemią są ukryte jeszcze kotłownie, ale niedostępne). Rzymianie mieli do dyspozycji biblioteki, sklepy, sale masażu, sauny. Możemy znaleźć też tabliczki informacyjne, na których widzimy jak termy wyglądały w pełni swoich dni.
Jeśli macie wybór między Termami Karakali a Dioklecjana, to zdecydowanie wybierzcie Karakalę. Niestety Dioklecjan nie robi takiego wrażenia.
Termy Karakali
Porta Maggiore
Skrzyżowanie akweduktów, o którym pisaliśmy więcej przy okazjiwycieczki wokół murów aureliańskich. Jeśli możecie, to koniecznie zobaczcie tę olbrzymią bramę do miasta, łączącą się z wysokimi akweduktami. W niektórych miejscach możecie dostrzec też otwory na wodę. W tym miejscu doskonale widać potęgę i umiejętności budowniczych starożytnego Rzymu. Ponadto mamy tam ciekawy Grób Piekarza oraz podziemna bazylikę z czasów Tyberiusza, którą można zwiedzić, lecz trzeba umawiać się ze znacznym (nawet kilkumiesięcznym!) wyprzedzeniem.
Porta Maggiore i skrzyżowanie akweduktów
Domus Aurea
Więcej na ten temat znajdziecie we wpisie o podziemiach Rzymu. Domus Aurea to rezydencja Nerona, w której ciągle pracują archeolodzy. My możemy spacerować po wysokich wnętrzach z częściowo zachowanymi mozaikami, ale największe wrażenie robi tak naprawdę możliwość cofnięcia się w czasie dzięki okularom VR. Widzimy wspaniale zdobione wnętrza, które nas otaczają a które przed chwilą były gołymi ścianami, wychodzimy też przed Domus. W oddali majaczy długi akwedukt oraz pałac cesarski na Palatynie, a pod stopami mamy falującą trawę, kwiaty i tuż przed nami basen. Pięknie!
Filmik wyświetlany na ścianie w Domus Aurea i wnętrza pałacu
Villa Borghese
Duży park „nafaszerowany” świątyniami, jeziorkami, rzeźbami, fontannami, uroczymi skwerkami. Bardzo ładne miejsce, gdzie można zapomnieć o zgiełku otaczającego miasta. Warto wypożyczyć rower i zwiedzić park w ten sposób.
Awentyńska dziurka od klucza i ogród pomarańczy
O tym miejscu przeczytacie więcej tutaj (klik). Warto zajrzeć, zwłaszcza jeśli jesteście porą zimową w Rzymie. Wtedy na drzewach zobaczycie dużo pomarańczy. Cały ogród pełen jest pomarańczowych drzewek. Przechodzimy ścieżką aż do punktu widokowego, skąd mamy wspaniałą panoramę Rzymu.
Natomiast dziurka awentyńska to dziurka w drzwiach, za którą kryje się uroczy widok. Warto chwilę stanąć w kolejce (o ile jest), żeby później przyłożyć twarz do zielonych drzwi i zachwycić się tym, co widać za nimi. Więcej szczegółów nie zdradzamy, niech to będzie niespodzianka! 🙂 Namiary dokładnie to miejsce to: 41°52’58.7″N 12°28’42.6″E
Awentyn
O Rzymie można pisać i pisać, przez cztery miesiące widzieliśmy wiele miejsc i moglibyśmy opisać w zasadzie każde z nich jako koniecznie warte uwagi. Jednak mając do dyspozycji tylko kilka czy nawet kilkanaście dni, trzeba wybrać część atrakcji.
Tivoli. Pierwszy raz zobaczyliśmy je z pociągu jadącego do Rzymu, a w zasadzie to wodospady spadające kaskadą w górską dolinę. Później gdzieś znaleźliśmy informację o ogrodach tysiącu fontann, a potem jeszcze ktoś nam opowiadał o tym miejscu. Postanowiliśmy więc udać się do Tivoli i przekonać się, czy po Rzymie coś jeszcze może nas zachwycić.
Tivoli, widok na miasto i wodospady
Tivoli to górskie miasteczko położone około 30 kilometrów od Rzymu (bezpośredni dojazd pociągiem z dworców Termini albo Tiburtina za 2,60 euro w jedną stronę). Znajduje się jakieś 220 metrów nad poziomem morza, więc nie są to poważne góry ale wystarczające, żeby był tam imponujący wodospad i ładna panorama na otaczającą dolinę i nieodległą stolicę Włoch.
Soczysta zieleń, krajobrazy, obecność rzeki, to wszystko sprawiało, że Tivoli było ulubionym miejscem najbogatszych rzymian do spędzania gorących dni. Znajdziemy tu willę cesarza Hadriana, wspaniały, renesansowy ogród czy park wokół letniej rezydencji papieskiej. A do tego urocze stare miasto, wąziutkie uliczki, kamienne domki, podwórka, łuki zdobiące ulice…
Tivoli, uliczki
Villa Gregoriana
Dotarłszy do Tivoli naszą uwagę przykuł park – Villa Gregoriana – z którego mieliśmy nadzieję na dostęp do ogromnego wodospadu, który wcześniej widzieliśmy.
Villa Gregoriana to XIX wieczny park wokół letniej rezydencji papieża Grzegorza XVI. Park ten to trochę taki rezerwat przyrody, ścieżki wiją się w górę i w dół, pomiędzy grotami skalnymi, drzewami, omszałymi kamieniami a dnem rzeki. Wszędzie słuchać szum wody. Możemy też podejść blisko huczącego Wielkiego Wodospadu (wysokość 160 m.) i przyjrzeć się wodnej mgiełce, która unosi się nad strumieniem. Mamy tutaj również pozostałości dużej willi, którą wbudowano w skałę. Można wejść do środka i przekonać się na własne oczy, jak wyglądało wnętrze tego typu budowli (to oczywiście puste ściany i raczej przypomina grotę, ale kiedyś był to dom!)
Willa w skale
Ale najpiękniejsza w całym parku była Grota Neptuna, przez którą z impetem przepływa strumień rzeki, a cała jaskinia jest utworzona z jakby bąbli kamiennych. Nawet ciężko opisać te formacje.
Innym polecanym miejscem są Groty Syren, niestety były zamknięte 😦
Grota Neptuna, na zdjęciach nie widać niestety jak była niesamowita
Okazało się, że park jest większy niż przypuszczaliśmy (i kosztował 7 euro od osoby). Po parku wiedzie główna ścieżka od której odchodzą ślepo zakończone dróżki wiodące do ukrytych w nim zakamarków. Czasem z jednego miejsca odchodzą dwie drogi które spotykają się na głównym szlaku.
Spacer po zielonym terenie zajął nam około godziny, ale przemierzając go spokojnym krokiem można spędzić tu zdecydowanie więcej czasu. Według pani bileterki Villę zwiedza się przeciętnie w 1,5 godziny.
Villa Gregoriana, ścieżki, wodospady, światynia Westy
Z Villi Gregoriana wychodzimy przez świątynię Westy, a potem pomiędzy ciasne uliczki, wijące się pośród starych, pełnych uroku kamienic.
Villa d’Este
Kolejnym naszym celem w Tivoli była Villa d’Este. To chyba jest podstawowy kierunek wszystkich wycieczek do tego miasteczka. Villa stoi na zboczu, dlatego z jej tarasów rozpościera się imponujący widok na panoramę doliny. Ale zanim tam dojdziemy, zwiedzamy wspaniałe wnętrza pałacu kardynała Hipolita d’Este. Dobrze zachowane (pewnie odnowione) malowidła, żywe kolory, okna i wyjścia na zielony ogród, te wnętrza zrobiły na nas chyba największe wrażenie ze wszystkich, które widzieliśmy (może poza Muzeami Watykańskimi).
Wnętrza Villi d’Este
Z pałacu wychodzimy zaś wreszcie do ogrodu. Olbrzymiego, w którym wszędzie słychać szmer tryskającej z fontann wody. Właściwie nie wiadomo, gdzie patrzeć, bo wszędzie jest przepięknie i wszędzie jest mnóstwo fontann.
Wśród zacienionych alejek, ogrodzonych płotem z bukszpanu, znajdziemy między innymi Fontannę Neptuna, Fontannę Artemidy Efeskiej (ale tak naprawdę, jak dla mnie, to jedna z hinduskich bogiń), której z piersi płynie woda 😉 , Fontannę Smoków, Fontannę w kształcie łodzi, fontanny sfinksów z których piersi również tryska woda, La Rometę czyli „mały ogródek fontannowy” z małym zameczkiem, Fontannę Wielki Kielich zaprojektowaną przez Berniniego z którego strumienie wystrzeliwują w górę na kilka metrów, tuż pod nią Fontannę Organów, która zbudowana jest w taki sposób, że woda przepływająca przez sieć kanalików i rurek wydaje dźwięki podobne do muzyki granej na organach (kilka razy dziennie organizowane jest przedstawienie) oraz oczywiście słynne sto fontann Cento Fontane, porośniętych mchem, zajmujących długą ścianę przy jednej z pierwszych ścieżek.
Fontanny w ogrodzie Villi d’Este
Wszystkie fontanny zasilane są z tej samej rzeki – Aniene, na której znajduje się też wspomniany wcześniej Wielki Wodospad.
Villa d’Este została zbudowana w XVI wieku i jest uznawana za arcydzieło architektury i projektowania ogrodów i bardzo słusznie! To miejsce nas totalnie zauroczyło.
I znowu można spędzić tu długie minuty, spacerując pomiędzy fontannami, podziwiając kunszt architektów i projektantów ogrodu oraz widok na rozciągającą się panoramę. Nam spacer zajął mniej więcej 1,5 godziny i popędziliśmy dalej (żeby zdążyć przed zapowiadanym na popołudnie deszczem).
Villa d’este
Villa Adriana
Oddalona o około 5 kilometrów od centrum Tivoli Villa Adriana to kompleks ogrodowo – pałacowy cesarza Hadriana z II wieku n.e. Powierzchnia kompleksu porównywana jest rozmiarami do dawnych Pompejów (i chyba rzeczywiście, ale po Villi można się snuć bez celu, nie ma jednej właściwej ścieżki, a Pompeje są trochę bardziej „kompaktowe” i zorganizowane, Villa według mnie sprawia wrażenie większej). Nam to miejsce przypominało trochę Palatyn, trochę Forum Romanum, trochę Villę Quintili na Via Appia, właściwie wszystko w jednym tylko o wiele, wiele większe od nich wszystkich razem wziętych! I chyba najlepiej zachowane. A podobno to co widać, to tylko 20% całego kompleksu.
Villa Adriana
Znajdziemy tutaj min.: pałac cesarski (pomieszczenia dla cesarza i jego rodziny) złoty plac (w czasach świetności bogato zdobiony portykami, rzeźbami i mozaikami) pokoje dla służby, dla gości, koszary, termy małe i duże, strefa pomieszczeń urzędniczych, bibliotekę, teatr grecki, basen nad którym wydawano przyjęcia, teatr morski (sztuczna wyspa otoczona ze wszystkich stron kolumnami, na którą prowadziły dwa mosteczki, na wyspie znajdował się niewielki budynek teatru). Co najciekawsze wszystkie części willi połączone są ze sobą systemem tuneli podziemnych, niestety nie ma do nich dostępu.
Po kompleksie można spacerować godzinami, zaglądać prawie do każdej dziury i podziwiać wiele zachowanych smaczków; freski, mozaiki, zdobienia na suficie, zdobienia na kolumnach i rzeźbach, nawet ostał się mały okulus w zadaszeniu basenu. Pomiędzy zabudowaniami rosną gaje oliwne, pełne starych, powykręcanych drzewek oliwkowych.
Villa Adriana i oliwkowe drzewka
W Villi nie ma jednej właściwej ścieżki, niestety drogowskazy chociaż są, to niezbyt intuicyjnie rozmieszczone. My spędziliśmy tam jakieś dwie godziny i zobaczyliśmy chyba wszystko (poza teatrem greckim, którego nie mogliśmy znaleźć) ale można spacerować o wiele dłużej, zwłaszcza jeśli sprzyjałaby temu pogoda.
Po śmierci Hadriana willę zamieszkiwał jeszcze cesarz Dioklecjan, ale kolejny władca, Konstantyn Wielki nie chciał już mieszkać w Rzymie i przeniósł się do Konstantynopola i Villa zaczęła popadać w niepamięć i niszczeć. Częściowo ją rozkradziono, częściowo rozbierano, żeby użyć budulca do nowych kamienic w mieście, mimo to nadal budzi podziw i zachwyt.
Villa Adriana, każde miejsce lepsze od kolejnego
Podsumowanie
Tivoli nas oczarowało, zarówno główne atrakcje jak i samo stare miasto (mają tam też zamek, chociaż nie ma dostępu do niego, to dumnie stoi na górce i można go podziwiać przez ogrodzenie, a także rzymski amfiteatr, ale był zamknięty, a zza ogrodzenia niewiele niestety widać).
Okazało się, że jednak jest jeszcze coś, co jest wytworem rąk ludzkich i wzbudza w nas zachwyt, chociaż trzeba przyznać, że Tivoli to naprawdę światowa klasa zabytków. Wspaniałe, urocze, zachwycające i niesamowite. Teraz to już chyba nic nas nie zaskoczy. Aczkolwiek obyśmy się mylili 😉
Jedną z ważniejszych rzeczy podczas podróży (ale nie tylko 😉 ) jest jedzenie 🙂 Uwielbiamy próbować nowych potraw, po pierwsze dlatego, że lubimy kulinarne eksperymenty a po drugie dlatego, że dzięki jedzeniu można choć trochę poczuć kulturę kraju, w którym właśnie przebywamy. A po trzecie, najważniejsze, czasem po prostu nie ma nic innego 😀
W każdym razie mamy dla Was listę pyszności, z którymi zetknęliśmy się podczas naszych wypraw. Warto wziąć ją sobie do serca i kiedy będziecie w miejscach, o których mowa poniżej, poszukać tych smaków (czasem i w Polsce można je spotkać, ale nie zawsze to to samo). Z reguły nie są to rzeczy drogie.
Jesteście najedzeni? Bo po przeczytaniu tej listy gwarantuję, że zacznie Wam burczeć w brzuchach! 🙂
Greckie jogurty – to jest nasz hit numer jeden. Nigdzie nie dostaniecie takich jogurtów jak w Grecji, a to, co znacie pod tą nazwą w Polsce (lub gdziekolwiek poza Grecją) nie ma z nimi nic wspólnego. Niestety. Jogurty greckie w Grecji, te najlepsze, sprzedawane są w kamiennych miseczkach, owinięte folią spożywczą z małą naklejką firmy. W kamionce znajdziecie pokryty grubym kożuchem jogurt tak gęsty, że łyżka w nim stoi. Ale ten kożuch nie jest taki obleśny, jak ten, który zbiera się na przykład na mleku, to gruba, jogurtowa skórka, wcale nie obrzydzająca. Pyszna (a wierzcie mi, kożuch mleczny mnie wyjątkowo brzydzi). Smak jogurtu jest kremowo kwaskowy. Można go jeść saute, na słono i na słodko. W trasie często żywiliśmy się tymi jogurtami i kopertą z ciasta filo (albo może to było francuskie) z kremowym nadzieniem o smaku waniliowym (dostępną w każdym Lidlu). Jakie to było razem pyszne 🙂
Albańskie Fergese me gijze – hit numer dwa. Paprykowo – pomidorowa pasta z serem w stylu fety albo bardziej twarogu, cebulką i oliwkami. Sprzedawali ją w słoikach, z tego co czytałam, można było używać jej do mięsa, zapiekając je w tym sosie. Pyszności. Przepis na ten sos można znaleźć po polsku w Internecie i nie jest zbyt skomplikowany, mam w planach wykonanie 😉
Włoska pizza – nie mogło zabraknąć włoskiej pizzy w zestawieniu. Jak się okazuje są pizze włoskie na grubszym i cieńszym cieście (w Rzymie na cienkim), ale nigdy z tymi okropnymi ciastowymi brzegami (no, chyba, że całe są jednym wielkim nadzianym brzegiem, ale wtedy to nie pizza, to calzone (po włosku „skarpeta”). Trzeba uważać, aby nie dać się nabrać na lokal w którym podają pizzę rozmrażaną, albo kupując pizzę na kawałki – żeby nie dostać zimnego. Świeżutka włoska pizza jest soczysta od sosu pomidorowego, sera (konkretnie mozzarelli), który się po niej rozpływa i oliwy. Dobrą pizzerię poznaje się podobno po tym, jaką robi margheritę i bywa, że taka zwykła margherita to prawdziwe niebo w gębie 🙂
Uwaga! Nie spodziewajmy się dostać sosu do pizzy (pomidorowego ani tym bardziej czosnkowego!). Nie prośmy też o niego – nie zrozumieją nas, a jeśli jednak, to popełnimy faux pas! No i dodajmy: przy włoskiej pizzy nie jest on do niczego potrzebny! 🙂
Chleb w Albanii, Grecji i we Włoszech – Już kiedyś wspominaliśmy, że w Albanii mają najlepszy chleb w Europie. Później się okazało, że w Grecji i we Włoszech też można znaleźć takie pieczywo, że człowiek ma ochotę sam zjeść kilo chleba 😉 Chrupiąca ale niezbyt twarda skórka i mięciutki, puszysty ale nie gąbkowaty środek, a kiedy jeszcze jest ciepły i pachnący…? Mniam!
Może na zdjęciu nie wygląda najlepiej ale smakuje wspaniale
Czewapcze(cevapcici) w Kosowie i Macedonii – czyli podłużne kawałki mięsa grillowane i podane z grillowanym chlebem w rodzaju pity. Na pewno kojarzycie, takie zrobione w czewaptorii – mięsnym barze szybkiej obsługi, smakują naprawdę wybornie.
Surówka z białej kapusty w Kosowie – taką surówkę jedliśmy tylko w Kosowie (jako dodatek do czewapczy), kilka lat temu i teraz. Próbujemy samodzielnie powtórzyć ten smak, ale nie do końca wychodzi. Kapusta ma swój naturalny kolor, chrupie i jest kwaskowa w smaku jakby z octem, tylko, że nam ocet zażółca kapustę a tam nie ma takiego efektu… Może ktoś z Was zna przepis? 😉 Więcej o Kosowie możesz dowiedzieć się z wpisu Kosowo, czy jest się czego bać?
Suróweczka, najważniejszy składnik dania
Burki– burek na Bałkanach a w Albanii – byrek, to po prostu zapiekane ciasto francuskie z nadzieniem mięsnym, serowym lub szpinakowym z serem. Może być podłużny lub okrągły. Niestety w wielu miejscach burki są gumowate i mają mało nadzienia. Ale kiedy już traficie na ten dobry, to będziecie chcieli jeść go cały czas 😉
Fasola w pomidorach z ziemniakami w Grecji– robiliśmy zakupy w jakimś większym markecie w Grecji i to było jedyne danie gotowe, które mogliśmy kupić i od razu zjeść na ciepło. Nigdy nie sądziłam, że zielona fasolka z pomidorami to będzie dobre połączenie, ale okazało się genialne. Do tego cebulka, ziemniaki i oliwa. Proste, łatwe i pyszne.
Tzatziki i tarama– przede wszystkim takie, które można kupić na wagę. Tyczy się to zwłaszcza tzatzików, bo wtedy są robione na prawdziwym, gęstym jogurcie. Co do taramy lub taramosalaty (właściwa nazwa) – jest to pasta dla wielbicieli rybno – kwaskowych smaków (nie zrażajcie się jej dziwnym różowym albo łososiowym kolorem). Jej głównym składnikiem jest kawior, ale nie bójcie się, nie kosztuje tyle co kawior. W Grecji można znaleźć 200 gramów taramy za jedno euro.
Może nie wygląda zbyt apetycznie, ale za to jest pyszna
Małe rybki smażone bardzo krótko na głębokim oleju– jedliśmy je w Grecji, konkretnie w rodzinnej knajpce w miasteczku Florina. Nigdy później nie udało nam się zjeść takich samych, ani w knajpie, ani w lepszej restauracji ani tym bardziej jak robiliśmy je sami, ale wspomnienie do którego wzdychamy pozostało.
Pate di fegatto czyli pasztet wątróbkowy. Toskański mus z wątróbki, którego w Rzymie nie znajdziecie, niestety (szukaliśmy wszędzie!). Występuje za to w marketach w Kampanii – kupuje się go na wagę, nakładany wielką łyżką do plastikowego pojemniczka, na wierzchu zawsze zbiera się oliwa. Przepyszny, co tu dużo mówić. A przepis jest na tyle prosty, że udało nam się nieraz samodzielnie zrobić taki pasztet w domu i wychodził wyborny! 🙂
Pesto z radicchio czyli czerwoną cykorią– koniecznie z dodatkiem słoniny (lub boczku), po włosku po prostu radicchio con speck. Inaczej będzie gorzkie. Pesto ma kolor różowy a w smaku jest wyraziste, lekko kwaskowe, czuć też ser, który jest w składzie. W sumie ciężko opisać smak, ale jest naprawdę pyszne 🙂 Najlepiej smakuje z włoskim makaronem z rodzaju pasta fresca.
Okej, dosyć tych obiadowych dań, przejdźmy do słodkości!
Włoskie ciasteczka migdałowe– czyli amaretti, zwłaszcza morbidi – co znaczy miękkie. Niestety nie należą do najtańszych słodyczy, ani w Polsce ani we Włoszech, ale uwielbiam ich smak 😉
Włoska kawa– po pierwsze w sklepach (zwłaszcza dużych) mamy bardzo duży wybór kaw sypanych, w tym takich specjalnie do kawiarki. Kiedy już się opanuje sztukę parzenia kawy w tym urządzeniu (a wbrew pozorom to wcale nie jest takie łatwe) możemy delektować się naprawdę pysznym smakiem. Ale przede wszystkim należy wejść na kawę do włoskiej kawiarni, gdzie mają duży, stary ekspres, zamówić i rozkoszować się pysznym smakiem napoju. Ba, nawet kiedyś weszliśmy do McDonalds’a, bo mieli tam kawiarniane stoisko z olbrzymim ekspresem. I kawa była świetna.
Kawa przy barze jest tańsza niż przy stoliku, pamiętajcie 😉
Cannoli sycylijskie ciastko z kremem– Włosi mają bardzo smaczne słodycze, chociaż my chyba zostaniemy wierni profiterolkom i tiramisu, ale cannoli to popularne (zwłaszcza w Rzymie) ciastko z kremem. Ciasto przypomina w smaku i kruchości faworka, tylko nadziane jest dużą ilością bardzo smacznego kremu. Jedno ciastko kosztuje jedno euro, dosyć sporo, ale warto spróbować.
Kołacz węgierski albo kurtosz albo Kürtöskalács albo trdelnik– tak naprawdę pochodzi ze Słowacji, a najbardziej popularne jest chyba w Rumunii (często przy szosach zobaczycie dymiące jak grill stoiska – tam można je prawie na pewno kupić). Od niedawna można je też spotkać w Polsce i całe szczęście, bo to kręcone ciasto jest pyszne! Chrupiące na zewnątrz, miękkie w środku. Ciasto kręci się na wałkach w piekarniku, po zdjęciu jest bardzo gorące i obłędnie pachnie. Paluchami odrywamy pasma jeszcze ciepłego ciasta i pałaszujemy nim zdąży wystygnąć 😉
Greckie ciasto pomarańczowe– czyli deser z ciasta filo, ciężki i wilgotny, niezbyt słodki, idealnie wyważony smak z nutą pomarańczy. Boski 🙂 Musicie spróbować będąc w Grecji, ale z przepisów, które znalazłam, wynika, że i samemu można łatwo zrobić 🙂
Panettone– o nim już pisaliśmy. Włoski rodzaj babki bożonarodzeniowej z rodzynkami, skórką pomarańczy, czasami z migdałami. Idealne panettone jest mięciutkie i wilgotne. Próbowaliśmy wyrobów kilku firm i najlepsze (a niedrogie!) było od Balocco, pamiętajcie w razie czego 😉
Panettone z rodzynkami i skórką pomarańczy
Owoce z drzewa– towar sezonowy, ale jasne jest, że jak widzicie na drzewie dojrzałe owoce to musicie ich spróbować 🙂 Nam jak do tej pory udało się zjeść świeżo zerwane figi (pyszne!), granaty, pomarańcze, mandarynki, cytryny, czereśnie, grejpfruta, banany (na Cyprze), winogrona, migdały, daktyle, sharony, no i jabłka (ale na południe od Toskanii raczej niedobre, chyba że rosną na znacznej wysokości nad poziomem morza, np. w Macedonii były smaczne, ale tam było prawie 1000 m npm :). Widzieliśmy też pola arbuzów i plantacje kiwi. No i oliwki, ale tych nie polecamy prosto z drzewa 😉
Oliwki prosto z drzewa
Gofry z lodami i bitą śmietaną– tego się nie spodziewaliście, co? 😀 Nigdzie gofry z lodami i bitą śmietaną nie smakują tak, jak nad polskim morzem (i nigdzie nie są takie drogie 😀 )!
Gofry nad Morzem Bałtyckim
No i na koniec dwa rozczarowania.
Włoskie (zwłaszcza sycylijskie, ale w Rzymie bardzo popularne) przekąski: suppli i arancini. To kulki ryżowe obtoczone w cieście. Suppli mają nadzienie z mozzarelli a arancini z mięska i oliwki. Oba niezłe ale bez szału, niestety.
Kebab turecki. Co prawda nie jedliśmy ich w Turcji tylko po tureckiej stronie Cypru i Sarajewa, ale za każdym razem rozczarowywał smakiem – mięso przesmażone i suche, mało warzyw, zbyt ostry lub zbyt mdły sos. Wiecie gdzie był najlepszy? W Warszawie pod Dworcem Centralnym! 🙂
No, ale mam nadzieję, że teraz już wiecie na co zwrócić szczególną uwagę podczas własnych wyjazdów 😉
Wpis powstał pod wpływem pytania, które padło podczas rodzinnego spotkania w Rzymie – co nam się najbardziej podobało w trakcie wyprawy po bałkańskiej części europy? Ciężko było na nie jednoznacznie odpowiedzieć, bo każdemu z nas zapadły w pamięci różne miejsca, a było ich jednak sporo. Dlatego postanowiłam, że zbiorę te najpiękniejsze (i najciekawsze) punkty naszego pierwszego etapu podróży i stworzę z nich listę, która może i Was zainspiruje do odwiedzin w tych zakątkach Ziemi 🙂 No to zaczynamy!
Od najsłabszego 😉
Prisztina, stolica Kosowa (tu znajdziesz wpis o podróży przez Kosowo!). Prisztina znajduje się w naszym zestawieniu ze względu na to, iż oferuje o wiele więcej niż się od niej oczekuje. Prężnie się rozwija i wydaje się być całkiem w porządku miejscem do życia (nie to, żebyśmy chcieli, ale jest tam lepiej niż sądzicie 😉 ), zwłaszcza jak na fakt, że jeszcze kilka lat temu była całkowicie w budowie i że Kosowo dopiero od kilku lat buduje swoją pozycję na mapie świata (a i tak nie jest uznawane przez niektóre kraje). A poza tym mają tam przepyszne i tanie jedzenie 🙂 (zamiast robić jedzenie w domu opłacało się wyskoczyć do knajpki 🙂 ).
Od lewej: Biblioteka Narodowa, osiedle, główny deptak
Skopje, stolica Macedonii (dowiedz się więcej, jak było w Macedonii). Miasto specyficzne, ciekawe, dziwne. Wszędzie w centrum olbrzymie posągi, budynki i mosty stylizowane i nawiązujące do okresu starożytności (Skopje odbudowuje się po trzęsieniu ziemi i podkreśla historię kraju, gdzie tylko może). Warto wspomnieć, że w Skopje jest też część orientalna (targi, knajpki, meczety). Z dala od centrum znajdziemy zarówno miejsca spacerowe jak i wielkie, komunistyczne bloki w bardzo wymyślnych, trochę futurystycznych formach. Wybierając się do Macedonii warto mieć na uwadze możliwość odwiedzin Skopje.
Od lewej: Most Sztuki, widok na centrum, częściowo opuszczone blokowisko
Sarajewo, Bośnia i Hercegowina (kliknij i przenieś się na bośniackie stepy). Zdziwieni? Sarajewo zasługuje na to, aby było o nim głośno. Podnosi się po tragedii jaką była wojna na Bałkanach w latach 90. XX w. I chociaż żyje się tam ciężko (chociażby ze względu na to, że ludzie w większości przypadków pracują na dwa etaty albo prowadzą we dwie osoby sklepy czynne całą dobę cały tydzień), to sądzę, że wkrótce Sarajewo będzie w stanie zapewnić swoim mieszkańcom dobry poziom życia. Ale to też po prostu bardzo ciekawe i klimatyczne miasto, trochę europejskie trochę wschodnie, trochę nowoczesne a trochę tuż powojenne. (A co ciekawe w Rzymie mają takie same tramwaje jak w Sarajewie. Przypadek? 😉 )
Od lewej: meczet i część rynku, widok na miasto, uliczka w orientalnym centrum
Matera we Włoszech (więcej o bella Italia pod tym linkiem). Nie może jej zabraknąć, to niezwykłe kamienne miasto w środku zwykłego włoskiego miasta, jakich wiele. Ale wystarczy, że zejdziemy po kamiennych schodkach, poziom niżej niż nowoczesny deptak i zanurzamy się w zupełnie innym świecie, chociaż dzisiaj pełnym ekskluzywnych restauracji i hoteli, ale mimo to niezwykłym, zwłaszcza, gdy poznamy odrobinę historię.
Widok na Sassi, Matera
Alpy (austriacki tydzień wyprawy rowerowej – klik).Chyba każdy, kto widział, zgodzi się, że robią niesamowite wrażenie, a my nie byliśmy jeszcze w obrębie tych najwyższych (tzn. ja nie byłam). Bardzo wysokie, majestatyczne góry, których wierzchołki pokryte są lodem, nawet w środku lata. A do tego jeszcze dane nam było zobaczyć lodowiec Dachstein (mieliśmy na niego widok z namiotu, na kempingu w Austrii). Efekt wow gwarantowany, zwłaszcza przy zachodzie słońca 😉 (A w samej Austrii warto odnotować jeszcze uroczy Hallstatt! 🙂 )
Od lewej: Hallstatt, Alpy Juliijskie, Dachstein na wielkim zbliżeniu
Słowenia(klik!). Sama w sobie bardzo mnie urzekła. Malutki kraik z pięknymi Alpami, kawalątkiem morza (uroczy Piran), soczystą zielenią traw, szemrzącymi strumieniami, wodospadami, ładną pogodą. Fajne miejsce na urlop! 🙂
Od lewej: część górska, Kobarid, Piran i wybrzeże
Polignano a Mare we Włoszech (przenieś się na słoneczne wybrzeże Italii).Miasteczko na klifie, które wygląda jakby unosiło się nad turkusową wodą Morza Adriatyckiego, domy zbudowane są z piaskowej cegły, wyglądają jakby były częścią klifu. Ale miasto nie tylko z oddali wygląda uroczo, bo spacerując po nim widzimy niesamowicie misterne małe podwóreczka, poprzytulane do siebie kamieniczki, każda inna, na innym poziomie i w nieco innym stylu, ale każda zadbana, a wszystkie razem w jakiś sposób tworzą spójną całość. Kolorowe napisy, ceramiczne dekoracje, kwiaty i ozdoby. To miejsce jest niezwykłe i ma bardzo wiele uroku.
Polignano a Mare, Włochy
Jeziora Plitwickie w Chorwacji (O tym, jak Chorwacja dała nam popalić przeczytasz tutaj). Trzeba przyznać, że jest to klasa sama w sobie, nawet podczas niepogody (ale wtedy turystów jest najmniej a i tak za dużo 😉 ). Bardzo duży, zielony obszar, gdzie wszędzie jest woda – wodospady (jedne koło drugich), strumyki i strumienie, jeziora. Chodzimy po drewnianych mostkach, nad wodą albo tuż obok strumieni, świetne miejsce. Uwaga, dobrze skorzystać z toalety przed wejściem 😉
Od lewej: Klify i Kanał Miłości na Korfu, Zatoka Wraku Zakhyntos, Ląd: Meteory, Wąwóz Wikos, wybrzeże
2. Rzym (nasze pierwsze wrażenia przeczytasz pod tym linkiem). Oczywista oczywistość, właściwie jest poza skalą, bo nie ma niczego, co można by do niego porównać. Centrum miasta to żywa historia starożytności, która wciąż robi niesamowite wrażenie, a spacerując po uliczkach Wiecznego Miasta zawsze możesz odkryć coś niezwykłego. Ponadto jest tu 400 kościołów do których naprawdę warto zaglądać, bo możecie trafić na prawdziwe perełki architektury i sztuki. Poznaj 16 rzymskich ciekawostek!
Od lewej: widok w stronę Watykanu, Villa dei Quintili, panorama Rzymu, Forum Romanum
Przełom rzeki Uvac w Serbii (o tym, jak zmarzliśmy w Serbii przeczytasz tutaj). Co tu dużo opowiadać, spójrzcie na zdjęcia. Miejsce nas oszołomiło i jest zdecydowanie naszym numerem jeden. Nie byliśmy w Ameryce, ale sądzimy, że może się mierzyć z Wielkim Kanionem. Ogrom przełomu i te meandry rzeki sprawiają, że Uvac zapiera dech. Co ciekawe jest zupełnie niepopularny turystycznie, ciężko do niego trafić a pobliska Sjenica jest ledwo zipiącym miasteczkiem, które mogłoby zbijać fortunę na przyjezdnych. Tak się jednak nie dzieje. Podajemy Wam koordynaty, może kiedyś się zapuścicie w tamte tereny: GPS: 43.360734, 19.961653
Przełom rzeki Uvac
Warto też dodać, że na uwagę zdecydowanie zasługuje bośniacki Mostar i wybrzeże Czarnogóry, ale w związku z faktem, że odwiedziliśmy te miejsca kilka lat temu, to teraz nasza trasa wiodła inaczej. Zaskoczeniem była też cała Albania, która okazała się bardzo przyjemnym krajem (link do podróży przez Albanię) 🙂
A na koniec bonus. Negatywne wyróżnienie dla Serbii, która ma wielki potencjał a koncertowo go marnuje… Niestety, przykro patrzeć na te wszystkie śmieci i ogólne zaniedbanie kraju 😦
Mamy nadzieję, że Ci co szukają inspiracji na najbliższy urlop, to dzięki temu podsumowaniu już ją znaleźli 😉
Nie lubię robić podsumowań i postanowień noworocznych, ale trzeba przyznać, że rok 2017 był dla nas wyjątkowo szalony i pełen wrażeń. Postawiliśmy nasze życie na głowie, przynajmniej tymczasowo.
Cypr wiosną
W dwa tygodnie na rowerach objechaliśmy wyspę.
Zrobiliśmy: ja około 700 kilometrów, M. około 900.
Cypr nas niestety nie oczarował, a szkoda, bo to chyba najcieplejsze miejsce Europy zimą i można jeść banany prosto z drzewa 😉
Nie można jednak odmówić Cyprowi piękna
Świnoujście latem
Razem z mamą i siostrą wybrałam się na dwa tygodnie nad polskie morze, oczywiście pogoda była taka jak miała być, padało i wiało 😉 Ale bawiłyśmy się bardzo dobrze. To był taki trochę pożegnalny wyjazd.
Ważne, że były gofry 😉
Wypowiedzenie wiosną
A pożegnalny dlatego, że pod koniec kwietnia złożyliśmy wypowiedzenia w naszej firmie, żeby odejść z końcem lipca. Z jednej strony ekscytacja z drugiej obawa i smutek, również z powodu rozstania z osobami, z którymi człowiek spędzał całe dnie i bardzo się zżył.
Nowa – stara współpraca
Ale zadowolona jestem z faktu, iż mogę z moją firmą współpracować w innej formie – zdalnie i z tekstem. Praca z tekstem zawsze mi się marzyła, mam więc nadzieję, że uda się ten temat rozwinąć 🙂
Wielka wyprawa latem
Z początkiem sierpnia ruszyliśmy rowerami na południe Europy, żeby przejechać ją z południa na północ w mniej więcej rok.
Zjazdy są zawsze radosne 😉
Jak na razie:
Odwiedziliśmy 11 krajów, w tym 3 greckie wyspy (Korfu, Kefalonię i Zakhyntos).
Przejechaliśmy około 6000 kilometrów (ja trochę mniej, M. trochę więcej).
1 raz jechaliśmy samochodem (objeżdżając Zakhyntos).
7 razy płynęliśmy promem.
Mieszkaliśmy dłużej niż trzy dni w 2 miastach: Wiedeń i Rzym.
13 listopada dotarliśmy do Rzymu, żeby spędzić tutaj zimę.
Łącznie w 2017 roku przejechaliśmy na rowerach:
Ja: ponad 6700 kilometrów, M.: ponad 11000 kilometrów :O
Arbelobello, Włochy
Pierwsze święta Bożego Narodzenia z dala od rodziny. Ale też pierwsze poza Polską.
Zrobiliśmy ponad 4100 zdjęć!A najwięcej w Grecji (570) i oczywiście w Rzymie (ponad 1000 na dziś!), a najmniej w Czechach – tylko 13
Dokumentacja przede wszystkim!
Najlepsze jedzenie jedliśmy w Kosowie i Macedonii, a najgorsze w Chorwacji i Serbii.
Najpiękniejsza była Grecja, Alpy, Austria i Słowenia (ale o tym co najlepsze będzie osobny wpis 🙂 ) no i Włochy.
Sześć kotów – tyle na raz głaskaliśmy 😉
tylko część dała się obfotografować
42 bigi – tyle podczas tej wyprawy zaliczył eM, ale ja miałam trudniej, bo musiałam zaliczyć aż 12 😛 I do dziś się zastanawiam, czy najtrudniejsza była szutrowa Babuna Pass w Macedonii, czy jednak grecki Parnas w deszczu…
3 lub 4 gumy, tyle złapaliśmy w trasie, a dwie dodatkowe w samym Rzymie.
W oparciu o wyprawę powstał ten blog, Amici de Bici, na którym:
opublikowałam28 wpisów (ten jest 29), a każdy z nich to około1000/1500 słów.
co mnie osobiście trochę dziwi, bo wydaje mi się, że od czeskiego i od chorwackiego wpisu są inne, lepsze moim zdaniem (np.Vademecumkempingowiczaalbo greckietop 10lub rzymskie ciekawostki) . Ale może to tylko dowodzi raz jeszcze, że nie można być jednocześnie twórcą i tworzywem? 😉
Co miesiąc blog ma około 1,5 tysiąca wyświetleń (miejmy nadzieję, że liczba wzrośnie 😉 ). Ale fantastyczne jest to, że chce Wam się wchodzić na bloga, czytać to co na nim jest, a są też śmiałkowie, którzy chwalą moją pracę pisarską i wtedy aż serce rośnie 🙂
Facebook
Dla sprawniejszego kontaktu założyłam również facebooka(taka ze mnie Cukerbergówna ;), dzięki któremu możemy być w kontakcie na bieżąco ze wszystkimi zainteresowanymi 🙂
Strona uzyskała dotychczas 141 polubień i 150 obserwujących, co chyba jest niezłym wynikiem jak na dość kameralny blog.
Obserwować bloga można nawet spod palm 😉
Plany na 2018?
Z rzeczy „przyziemnych”, to fajnie by było rozkręcić bardziej bloga oraz móc rozwijać się „pisarsko”. A z rzeczy szalonych, to planujemy wiosną jechać dalej, aby latem być w Norwegii. Potem do domku, do mamy na obiad i na piwo ze znajomymi 😉 A dalej to się zobaczy. A eMowi to się nawet tak podoba, że w ogóle nie chciałby wracać, a jeśli już, to na krótko i na pewno nie w zimie 😛 tak więc mamy różne wizje przyszłości i na bieżąco będziemy je uzgadniać. A tymczasem przed nami planowanie najbliższej trasy po północnych Włoszech i Francji 🙂 Ruszamy dalej w połowie marca.
W Rzymie jesteśmy już miesiąc i udało nam się zaobserwować kilka ciekawostek, którymi się z Wami podzielimy 🙂
Człowiek będąc w nowym miejscu, „na świeżo”, bardziej zauważa pewne rzeczy, ale mamy nadzieję, że to nie jedyny taki wpis i jeszcze coś uda nam się interesującego dostrzec w tym niezwykłym mieście 🙂
śniadania włoskie – to jest typowa włoska „zaskoczka” dla każdego, nie tylko rzymska. Nigdy nie przestaje nas zadziwiać, że Włosi zaczynają dzień od słodkiego rogalika (cornetto) lub innych słodkości, takich jak sucharki z dżemem czy kawałek ciasta, popijając je espresso lub cappuccino. Dla nas to bardziej deser, a nie śniadanie, więc szybko burczy nam w brzuchach po takim posiłku.
Jeśli zaś chodzi o lunch, to tutaj, w Rzymie, niezwykle popularne są lokale (o ile tak można nazwać te miejsca) serwujące kanapki oraz małe, ciepłe przekąski, włącznie z pizzą sprzedawaną na wagę (najczęściej kilogram kosztuje 13/15 euro…), a jedna porcja (cięta nożyczkami!) to zaledwie 100 gramów.
włoska salumeria
Brak kawy rozpuszczalnej– jeśli jesteśmy już przy jedzeniu. We Włoszech prawie nie ma kawy rozpuszczalnej. W Lidlu znajdziemy może dwie lidlowe marki a oprócz tego jest tylko Nescafe (jak dobrze pójdzie to też aż dwa rodzaje i raptem w słoikach po 100 gramów). Podobnie w innych marketach – wyłącznie marka własna i paskudna neska. W dobrze zaopatrzonych sklepach zaś rozpuszczalna Lavazza (5 euro za 95 gramów, większych nie ma). I Hag – popularna marka bezkofeinowych kaw. I to tyle.
Ciężko nam było się z tym pogodzić, bo lubimy się napić rozpuszczalnej kawy. Włosi chyba lubią też bardzo kawy zbożowe, jest ich wiele rodzajów. Za to półki są pełne kaw do ekspresów oraz kaw sypanych, o różnych smakach i aromatach, różnych marek. Próbowaliśmy kilku ale ostatecznie wygrywa Lavazza o smaku tytoniowo – drewnianym. Tak, tak, jest taka 😀 jest też taka o aromacie owocowym 😉 Oczywiście żadna z nich nie jest sztucznie aromatyzowana, chodzi o naturalną nutę zapachową. Coś jak wino o owocowym bukiecie, tylko w winie tego nigdy nie czujemy, a drewno w kawie – i owszem 🙂
Coperto– według nas coperto to takie małe włoskie cwaniactwo. To kwota, którą dolicza się do rachunku za obsługę w lokalu. Nie wiemy, czy występuje w każdym miejscu, teoretycznie powinna być podana w menu ale raczej nie jest (nigdy nie zauważyliśmy, żeby była). Jednak w niektórych knajpach znajduje się informacja, że ceny są podane już z opłatą serwisową. Warto zwrócić na to uwagę, bo potem następuje niemiły moment zdziwienia, kiedy zamiast 7 euro płacisz 10. Bo jeszcze 3 euro za serwis (nakrycie stołu, podanie talerzy itd.). Nie żeby 3 euro robiły wielką różnicę, ale zwróćcie uwagę, że to jest 43%! Przy wyższych rachunkach być może procent jest mniejszy, ale przy niskich rachunkach szokuje. Nie zapłacimy coperto, kiedy weźmiemy jedzenie na wynos i za zjedzenie czy wypicie kawy za barem.
Sjesta – przerwa w środku dnia, która mocno dezorganizuje życie. Zamknięte są nie tylko sklepy, czasem też niektóre knajpy, urzędy, banki a nawet kościoły. Kiedy więc spacerujesz wczesnym popołudniem po włoskich ulicach i chcesz zwiedzić jakieś miejsce, to upewnij się, czy będzie ono otwarte w wybranych przez Ciebie godzinach. Jeśli chodzi o Rzym, to sjestę tu mają w zasadzie tylko kościoły (nie wiedzieć czemu) i wybrane sklepy, o urzędach nie wiemy bo nie mieliśmy na szczęście potrzeby z nich korzystać.
Do wyboru do koloru!
Rodzaje ziemniaków– być może w Polsce też tak jest i Perfekcyjne Panie Domu o tym wiedzą, ale chyba nie jest to wiedza tak powszechna, jak we Włoszech. My dowiedzieliśmy się o tym kupując pewnego razu siatkę ziemniaków (tak, tak, kupiliśmy zwykłe pyry, ale po to, żeby zrobić z nich potrawkę fasolowo – pomidorowo – ziemniaczaną 😛 ) i ze zdziwieniem odkryliśmy, że na opakowaniu narysowane były jeszcze inne rodzaje ziemniaków z informacją do czego są najlepsze: do smażenia, do frytek, do gotowania, do robienia z nich produktów ziemniaczanych (jak krokiety, kluski), do zup, do robienia z nich ciasta.
Pieczywo– piekarnie we Włoszech niestety nie stoją na każdym rogu, ale o ile na południu Włoch wybór pieczywa jest dosyć duży i wypieki są bardzo smaczne, o tyle w Rzymie niełatwo natrafić ot tak na piekarnię, a co dopiero na fajny chleb. Nie wspominając o tym, żeby był niedrogi. 2,5 euro za kilogram chleba (czyli średnio mały, jak na tutejsze standardy, bochenek) to rekordowo tanio, a nie jest rzadkością i 5-6 euro za kilogram.
włoski chlebek
Marmury na podłogach– to rzecz interesująca, pojawiła się już w Grecji. W domach nie ma dywanów, nie ma też paneli czy drewnianych podłóg (chyba, że w nowych domach, ale raczej też nie, bo byśmy zauważyli podczas noclegów w trasie). W mieszkaniach, łącznie z naszym, na podłodze są kafelki. Zimne jak diabli.
Brak światła środkowego na suficie– to ciekawa sprawa, oczywiście nie wiemy czy wszędzie tak jest, ale tam gdzie byliśmy (i gdzie mieszkamy), nie było światła na suficie (czasem nawet w łazience). Są różne lampki, kinkiety, czasem jest jakaś lampa gdzieś na suficie ale w rogu pokoju. Żeby dać światło centralnie, na suficie, to nie. W mieszkaniach więc jest kiepskie oświetlenie i dotyczy to często wszystkich pomieszczeń.
Pranie między ścianami kamienic– wywieszanie prania między kamienicami to charakterystyczny widok we Włoszech (chociaż nie tylko). Czasem pranie jest stawiane na chodniku, bo drzwi wejściowe do domu wychodzą właśnie prosto na ulicę. Nie wiemy czym to jest spowodowane, czy tylko brakiem miejsca w domu, ale na przykład nasze mieszkanie tutaj jest bardzo słabo wentylowane i pranie wcale nie chce schnąć, dlatego nie dziwi nas, że panie domu wolą wywiesić je nawet za okno (chociaż w naszej kamienicy akurat na dachu 😉 ), niż pozostawić w pomieszczeniu.
Bari i pranie wywieszone na ulicę
Ruch na ulicach to chaos totalny– duży ruch to chyba norma w każdym większym mieście, ale w Rzymie, jak M. stwierdził, trzeba wyrobić w sobie pogardę dla śmierci ;).
Na szczęście wszyscy tu mają oczy dookoła głowy, bo na ulicach dzieje się w zasadzie wszystko, co chce, trzeba więc lawirować między przemykającymi setkami motocykli, nie bać się wymuszania pierwszeństwa i wymijać tych, co wymuszają sami – łącznie z pieszymi. Co do pieszych, to trudno im się dziwić, nikt ich tutaj nie przepuści (a nawet jeśli jedno auto się zatrzyma to już drugie niekoniecznie), więc sami muszą walczyć o to, aby przedostać się przez ulicę – czasem w miejscu niedozwolonym, ale to akurat najmniejszy problem 😛 Zdarza się też bardzo często zatamowanie ruchu przez auto, które czeka na środku pasa, aż zwolni się miejsce parkingowe. Często też cofają, żeby zaparkować, mimo, że na ulicy jest duży ruch. Czasami też jedynym sposobem, aby na kogoś zaczekać w samochodzie albo znaleźć miejsce postojowe jest jeżdżenie dookoła budynku/kamienicy (żeby nie stać i nie tamować ruchu).
Mewy zamiast gołębi– to bardzo ciekawa i fajna sprawa. W Rzymie gołębi jest dosyć mało. Oczywiście są, jak w każdym mieście, ale tutaj rządzą mewy 🙂 Chyba na razie nie są utrapieniem dla mieszkańców a na pewno budzą więcej sympatii niż gołębie (przynajmniej w nas). Trzeba jednak uważać, bo są dość duże i odważne. Nie mają skrupułów, żeby stać blisko człowieka i wyrwać mu z dłoni jego kawałek pizzy 😉 Mewy rzymskie słychać cały dzień, ale to wieczorami dają najgłośniejsze koncerty 😉 Opanowują też wtedy mniej tłoczne po zmroku miejsca (np. Plac św. Piotra) wyciągając śmieci ze śmietników..
Papugi – to ciekawostka, kiedy byliśmy tu w 2014 roku papug chyba jeszcze nie było. Teraz jest ich bardzo dużo, skrzeczą i panoszą się po parkach. Latają przeważnie w grupkach i są bardzo hałaśliwe a przy tym urocze 😉
Palmyi drzewka cytrusowe – fantastyczna sprawa, mieszkać w mieście w którym rosną sobie palmy i drzewka pomarańczowe oraz cytrynowe 🙂 co prawda pomarańcze są pieruńsko kwaśne i nie nadają się do jedzenia (chyba, że do herbaty), ale cytrynkom nic nie dolega 😉
Są cytrusy i są palemki.
Temperatura– nie oszukujmy się, Rzym w grudniu to nie to samo co Rzym w lipcu. Jest zimno, czasem deszczowo i pochmurno, podobno czasem nawet spadnie śnieg, ale jak na razie temperatura oscyluje w granicach nastu stopni, czasem mniejszych czasem przyjemnie większych, ale kiedy dzień jest słoneczny (a z reguły jednak jest) to słońce potrafi bardzo przygrzać, tak bardzo, że zdejmujesz kurtkę 🙂
Słoneczko, palmy i brak kurtki!
Supermarkety– jesteśmy przyzwyczajeni, że duży sklep, supermarket czy galeria handlowa jest gdzieś blisko, tak samo duża drogeria. Tymczasem w centrum Rzymu w najlepszym razie znajdziesz sklep wielkości małej Biedronki, po większe zakupy musisz się specjalnie wybrać dalej.
Bezdomni– wszędzie bezdomni. To jedna z tych ciemniejszych stron Rzymu. Podobno jest tu aż 16 tys. bezdomnych osób. Są dosłownie wszędzie; na moście, pod mostem, na chodniku, na ławkach, we wgłębieniach kamienic (takich w ścianie…), na ścieżce wzdłuż Tybru, pod drzewami… okopują się swoimi rzeczami i siedzą. Są raczej nieszkodliwi, nie zaczepiają też nikogo, czasem mają kubek, do którego przechodnie wrzucają pieniążki. Jest to przykry widok. Czasem jednak wzbudzają dyskomfort (samotny, wieczorny spacer wzdłuż rzeki, pomiędzy obozami bezdomnych nie brzmi interesująco) i wydaje się, że miasto nic z tym nie robi.
Mewa i Forum Romanum
Jak widzicie więc jest kilka rzeczy, które można zauważyć podczas wakacyjnego pobytu ale jest też kilka innych, które wymagają dłuższych obserwacji. Mamy nadzieję, że jeszcze przyuważymy coś ciekawego (edit: i tak się stało! druga część pod tym linkiem), a tymczasem przed nami okres świąteczny a przed Wami, za tydzień, świąteczny wpis a po nim już Sylwester i podsumowanie 2017 roku! 🙂
Skoro osiedliliśmy się w Rzymie, to znaczy, ze uporaliśmy się z naszym pierwszym etapem europejskiej wyprawy. Spróbujemy ją podsumować 😉
Początki
Na początku było oczywiście dużo strachu ale i podekscytowanie. Dużo płaczu a potem miłe odwiedziny we Wrocławiu, na pożegnanie. A kiedy wsiedliśmy we wrocławski pociąg i wysiedliśmy w Bystrzycy Kłodzkiej, to się zaczęło…
Czechy
Granica polsko – czeska
Przez Morawy przelecieliśmy w kilka dni. Pogoda nam dopisywała, w zasadzie dni były upalne, ale same okoliczności nie za bardzo. Krajobrazy, chociaż ładne, to nas nie porwały, ruch na szosach był bardzo duży (rozpędzone tiry śmigały tuż obok nas, jeden za drugim), a jeden z czeskich kempingów dołożył swoje trzy grosze, żeby nam uprzykrzyć życie (dziki tłum i chaos, dziwne prysznice na żetony poza kabiną, cztery minuty na umycie się, ogólny zgiełk i hałas). Początkowa radość z przekroczenia pierwszej granicy trochę gdzieś wyparowała.
Z przyjemnością więc opuściliśmy kraj piwa i smażonego sera, żeby wkroczyć do porządnickiej Austrii.
Spędziliśmy w niej dość dużo czasu, miedzy innymi za sprawą koleżeńskiej gościny, dzięki której mogliśmy pomieszkać w Wiedniu kilka dni. Pobyt w mieście wypadł trochę za wcześnie, kiedy wciąż mieliśmy siłę i energię, aby podróżować, ale było to i tak wspaniałe doświadczenie. Czuliśmy się jak na urlopie, tylko lepiej 😉 Mogliśmy oglądać Wiedeń spokojnie, bez patrzenia na zegarek i w kalendarz. Chociaż, trzeba przyznać, nasze myśli ciągle gdzieś zaprzątały sprawy służbowe. Ciężko ot tak przestać myśleć o czymś, co było ważne przez kilka czy kilkanaście lat.
W każdym razie po Wiedniu ruszyliśmy dalej, zachwyceni Austrią, zwłaszcza ja, bo M. już bywał tutaj wielokrotnie. Soczysto zielone, równo przycięte trawniki, zadbane, śliczne domki z kolorowymi kwiatami, łąki i majestatyczne góry. Naprawdę pięknie. Kto uważał, że Austria to nudny kraj musi zweryfikować swoje przekonania 😉 I wcale nie jest tak sztywno, jak się Wam wydaje 😉
Po Austrii wjechaliśmy w uroczą Słowenię. Zaskakująco śliczną, znowu jak z obrazka. Alpy, wodospady, rzeki, zielone łąki i trochę morza. Znajdziesz tu wszystko, czego Ci trzeba. W dodatku jest niezbyt drogo i mają pyszną pizzę i dogadasz się po polsku 😀
Wraz z opuszczeniem Słowenii zmuszeni byliśmy pożegnać się z dobrą pogodą. I z jedzeniem 😉
To smutne, ale z Chorwacji zapamiętaliśmy głównie fatalną pogodę, wysokie cenyoraz fatalny asortyment w marketach spożywczych. Dużo deszczu, zimno, bardzo wietrznie a do tego nic dobrego do jedzenia. Oczywiście linia brzegowa jest wspaniała i widoki (o ile pogoda pozwoliła nam w ogóle stanąć i podziwiać) zapierały dech, ale prawie każdy dzień to była walka. Bardzo ciężkie chwile sprawiły, że kryzys przyszedł trochę wcześniej niż powinien był. O kryzysie zresztą chyba zresztą napiszemy nieco więcej innym razem 😉
Zwycięstwo odnieśliśmy nad Jeziorami Plitwickimi, przez które utknęliśmy gdzieś w środku niczego, na słabej kwaterze, a niebo dzień w dzień miało kolor ołowiu… Ale w dniu w którym postanowiliśmy uciekać stamtąd za wszelką cenę i albo obejrzeć Jeziora albo je odpuścić, przestało padać. Było zimno i mokro, ale na szczęście udało nam się zwiedzić ten przeklęty Rezerwat 😉 A warto było, bo miejsce jest naprawdę przewspaniałe – jedno z najpiękniejszych, jakie widzieliśmy w życiu…
Nie był to jednak koniec złej passy pogodowej. Dość chyba napisać, że kiedy my przeczekiwaliśmy straszliwą wichurę i ulewę w Makarskiej, Zagrzeb zalało tak bardzo, że ewakuowali szpital. Mimo fatalnego samopoczucia i jeszcze gorszej pogody przesuwaliśmy się w stronę Bośni, na południe, gdzie miało być lepiej.
No i nawet było. Bośnia przywitała nas słońcem, lepszym (choć nie żeby zaraz dobrym) asortymentem w sklepach i niskimi cenami. Postanowiliśmy też spędzić kilka dni w Sarajewie, zwiedzić miasto i nabrać energii na dalszą trasę.
Okazało się jednak, że chyba popełniliśmy błąd, bo dni które nastały po wyjeździe z Sarajewa znów były chłodne i deszczowe, a te spędzone w mieście oczywiście słoneczne. W takich okolicznościach nietrudno o złe samopoczucie.
Dobrze, że wjechaliśmy w kraje, gdzie było tanio, bo kempingów na naszej trasie nie znaleźliśmy żadnych, pogoda zresztą temu nie sprzyjała, za to dostępne były bardzo miłe kwatery w niewysokich cenach.
Podróżując po tym kraju aż żal patrzeć na to, że chociaż Serbia ma bardzo duży turystyczny potencjał (np. rzeka Uvac, oszałamiające miejsce), to niestety jest straszliwie zaniedbana i zaśmiecona. Zresztą, dotyczy to całych Bałkanów, lepiej jest dopiero w Grecji. Ale Serbia wypada wyjątkowo blado i biednie nawet na tle innych republik byłej Jugosławii, nawet w porównaniu z dotkniętymi wojną Bośnią i Kosowem! Przynajmniej taki obraz jawi się w południowej części kraju, przez którą przejechaliśmy. Nieotynkowane domy, zatłoczone i zasmrodzone miasta, wszędzie sterty śmieci… A to wszystko w otoczeniu pięknych gór, głębokich dolin, wąwozów, kanionów i innych miejsc, które mogłyby sprawić, że wizyta w tym kraju byłaby czystą przyjemnością…
W Kosowie pogoda znów nie rozpieszczała, a na do widzenia nie dość, że nas zlało to byliśmy totalnie ubłoceni. Kraj jest w ciągłej budowie, więc szosy nieustannie pokryte są piaskiem i gliną, które w upalny dzień zmieniają się w trudny do zniesienia pył, a w deszczowy w okropne strumienie błota.
Ale za to w Kosowie rozpoczął się czas pysznego (i taniego) jedzenia. Na każdym rogu można znaleźć knajpkę – bar szybkiej obsługi serwujący tutejsze mięsne specjały (czewapczi) w gorącej bułce z grillowaną papryką lub bakłażanem albo przepyszną surówką z białej kapusty. A do tego tani ayran.
W stolicy kraju spędziliśmy dwa dni, przy okazji przeczekując, w zamierzeniu kiepską pogodę. Ale deszcz nie raczył spaść, kiedy na niego czekaliśmy, a dopiero, gdy ruszyliśmy w dalszą drogę 😛
Pozostawaliśmy nadal w obszarze pysznego i taniego mięsnego jedzenia, oraz niezbyt letniej pogody, choć trzeba przyznać, że powoli się poprawiała. W stolicy Macedonii, Skopje, spędziliśmy dwa pełne dni, oglądając to niesamowite miasto. Sama Macedonia też zresztą jest bardzo urokliwa i powoli próbuje to wykorzystywać turystycznie, chociaż jeszcze jej trochę brakuje. Niezbyt zadbana, zaśmiecona no i pociągi nie przewożą rowerów. Żadne. Nie bo nie (nie wierzysz? To przeczytaj post o Macedonii!)
Albania
Albańskie krajobrazy
W Albanii wreszcie zaświeciło na dobre słońce ale i skończył się obszar w którym byliśmy w stanie się dogadać. Albański ni w ząb nie był dla nas, nauczyliśmy się raptem słówek „mięso” i „dziękuję” 😀
Skończyły się też bary mięsne, ale pojawiły się piekarnie z przepysznym chlebem i fantastyczny sos/potrawka paprykowo serowa. No cóż, coś za coś 😉
W tym kraju przyszło mi się rozchorować. I to w mieszkaniu, w którym wyłączali wodę na cały dzień. Podobno nie było to normą, ale podczas naszego trzydniowego pobytu tam zdarzało się to codziennie (i trwało bez przerwy, od rana do wieczora). Pierwszy raz byliśmy nieźle zdziwieni, ale gospodarz był przygotowany i przyniósł nam baniak z wodą. No więc na pewno była to niespodziewana przerwa w dostawie 😛 Warto dodać, że żadna cysterna z wodą się nie pojawiła w tym czasie, a okoliczne bary miały wodę w kranie.
W każdym razie w Albanii było bardzo tanio, zwłaszcza jeśli chodzi o kwatery, więc poza nadprogramowym pobytem chorobowym w nadmorskiej Vlore, spędziliśmy jeszcze dodatkowe dni w Sarandzie, zanim wybraliśmy się na prom na Korfu.
Warto wspomnieć, że Albania urzekła nas widokami i zaskoczyła pozytywnie mieszanką dzikości i cywilizacji (osiołki na ulicach i jednocześnie mercedesy), przemiłymi ludźmi i tym, że kierowcy są mniejszymi wariatami niż ci kosowscy 😛
A w Grecji to już wiadomo. Wspaniałe widoki, dobre jedzenie, przepyszny jogurt za którym tęsknimy, piękna pogoda i wysokie ceny 😛
Dopiero końcówka pobytu, czyli koniec października, zrobiły się trochę bardziej chimeryczne, niebo się chmurzyło, na Zakynthosie spotkała nas burza z ulewą.
Ale przyznajemy bez bicia, w tym kraju podobało nam się najbardziej ze wszystkich podczas tego etapu 😉
W każdym razie początek wyprawy obfitował w kraje piękne, choć czasami drogie (Austria, Chorwacja, Grecja), a kiedy dopadł nas fatalny pech pogodowy w Chorwacji tak opuścił dopiero na dobre w Albanii. Przez te niedogodności I etap był cięższy, niż powinien.
Poza tym Bałkany stały się męczące. Chyba nie nadajemy się na podróżników po dzikich krajach 😉 Te niezliczone sterty śmieci, zaniedbane okolice, szwendające się wychudzone psy i koty. Asortyment w sklepach wszędzie w zasadzie taki sam, dopiero w Grecji mogliśmy trochę poważniej pobuszować między półkami, ale tutaj wstrzymywały nas ceny. Bałkańskie widoki chociaż wspaniałe, to nie wzdychamy do wspomnień o nich (no, może do Czarnogóry, ale jej i tak nie było w tym roku 😉 ), poza Grecją, która na każdym kroku udowadnia, dlaczego jest co roku szturmowana przez turystów.
Niepodważalną jednak zaletą krajów, które do UE nie należą, są ceny, również kwater czy hoteli. Zdarzało się 10 euro za mieszkanie (!) za noc. Standard każdego z nich był co najmniej przyzwoity (jeśli nie liczyć czasem jakichś przygód z wodą, czy windą zatrzymującą co drugie piętro :P)
Jeśli chodzi zaś o dystans, przejechaliśmy ponad 5000 km. (M. w zasadzie ponad 5800 km. Ja trochę mniej.) Warto też zauważyć, że ani razu nie spotkała nas żadna przykra sytuacja ze strony ludzi, nawet w przypadku szalonych kierowców.
Teraz przed nami prawdopodobnie dalsza część Europy, północna. Prawdopodobnie, bo ciągle gdzieś tam z tyłu głów pozostaje plan Ameryki Południowej, ale chyba się na niego nie zdecydujemy. Wznowienie drugiego etapu wiosną, a tymczasem poznajmy Rzym i Włochy 🙂
Wreszcie jesteśmy w Rzymie! 🙂 To miasto nas oszołomiło, kiedy byliśmy tu po raz pierwszy kilka lat temu. Dlatego, kiedy teraz zdecydowaliśmy się na naszą wyprawę, to mieliśmy dwa wybory. Na czas zimy albo inna półkula albo jakiś dłuższy przystanek. Wybraliśmy pozostanie w Rzymie, który tak nam zapadł w pamięć i którego było nam mało po poprzednim ekspresowym zwiedzaniu.
Wzgórze palatyńskie i Domus Augustana
Po wielu niezliczonych godzinach spędzonych przed komputerami, przewertowaniu setek ogłoszeń dotyczących wynajmu mieszkania w tym mieście, uniknięcia wielkiego oszustwa (uwaga, wynajmując mieszkanie na odległość szukajcie wybranego zdjęcia w grafice Google, może się okazać, że ten sam pokój jest jednocześnie w Berlinie, Sydney i Amsterdamie…), długich negacjach z właścicielami, udało nam się podjąć decyzję i poprzez portal Airbnb (o nim chyba będzie osobny post, bo zachwyty nad tym serwisem są dla nas niezrozumiałe) wynajęliśmy mieszkanie, tuż obok Watykanu.
Pierwsze wrażenia z miasta
Do samego Rzymu wjechaliśmy pociągiem. Pogoda była kiepska, więc odpuściliśmy sobie zmaganie z wiatrem i deszczem. Trochę szkoda, bo tereny przez które wiodła linia kolejowa były wspaniałe. Ale trochę i dobrze, bo byliśmy zmęczeni i ja z przyjemnością dałam się wieść maszynie, zamiast własnym nogom 😉
Rzym jest ogromny, zatłoczony i zakorkowany. Przez ostanie tygodnie nie byliśmy w tak wielkim mieście, dlatego jego rozmiar i zgiełk nas początkowo przytłoczył. Ale z każdym dniem jest coraz lepiej. Przyzwyczajamy się do lawirowania między samochodami, motorynkami i turystami, do tego, że w ścisłym centrum jest prawie wszędzie bruk, po którym jeździ się nieco ciężej niż po asfalcie.
Fontanna di Trevi i wieczne tłumy
W tym mieście niewiarygodne jest to, że na każdym kroku czyhają na Ciebie pamiątki starożytności. Jedziesz do Auchana jakąś współczesną dzielnicą a tu jak nie wyskoczy zza rogu wielki akwedukt z II wieku n.e. Albo spacerujesz po park, czy jedziesz sobie spokojnie ulicą, a tu jakieś grobowce, resztki świątyni czy inna starożytna inskrypcja na kolumnie, która sobie stoi ni z tego ni z owego przy drodze. Niesamowite. Oczywiście nie wspominając o samym centrum, które sprawia, że nie wiadomo na co patrzeć i nie da się tak po prostu dojść do celu nie zbaczając po drodze, aby obejrzeć coś ciekawego.
Druga rzecz, po tych wszystkich fantastycznych budowlach, to to, że są tu palmy i papugi! To niezwykłe, iść na spacer lub jechać rowerem na przejażdżkę, codziennie mijać palmy, które stały się normą w krajobrazie a w parku słyszeć rozwrzeszczany skrzek papug, zamiast pohukiwań cukrówki.
Niesamowite jest też to, że ze względu na lokalizację naszego mieszkania, codziennie mijamy Watykan, Zamek Sant’Angelo i przejeżdżamy przez Plac św. Piotra. Nie jesteśmy wierzący, ani to miejsce nie ma dla nas jakiegoś nadzwyczajnego wymiaru i wolelibyśmy mieszkać po drugiej stronie Centrum, ale jednak nie narzekamy.
Castel Sant’Angelo
Co już zrobiliśmy a co zamierzamy zrobić?
Początek tygodnia minął nam na ogarnianiu się w nowym miejscu, na rozpoznawaniu najbliższego terenu (to zresztą nadal trwa), zakupach (to jedna z najfajniejszych rzeczy, móc kupić dużo pysznego jedzenia i zamknąć je w lodówce na następne kilka dni) kilku wycieczkach. Na razie jeździmy i oglądamy, codziennie odkrywamy coś nowego. Wiadomo, w ścisłym centrum już byliśmy, ale nie przeszkadza nam to zachwycać się nim od nowa i wciąż.
Powoli też zbieramy punkty, które chcemy zobaczyć lub zwiedzić, żeby nic nam nie umknęło, no i chcemy też mieć listę na czas, kiedy odwiedzi nas wesoła rodzinna gromadka, aby pokazać im to, co najlepsze w mieście.
Co jeszcze?
Jak już wspomniałam zakupy są jedną z lepszych atrakcji 😉 We Włoszech jest trochę inny asortyment, więc jest w czym wybierać.
Zacznijmy od makaronów. W każdym szanującym się sklepie znajdziesz przynajmniej jeden bardzo długi regał z makaronami. Wszelkie kształty, rozmiary i kolory. Z nadzieniem i bez.
Następnie sery, a zwłaszcza mozarella, której są dziesiątki rodzajów, zarówno „zwykłej” jak i tej do smażenia. Bo to inny rodzaj.
Mięso również jest tutaj niezwykłe. W zasadzie żadna część zwierzęcia się nie marnuje. Odkryliśmy paczkowane móżdżki, dziwne, rozkrojone (chyba świńskie) nóżki, coś co wyglądało jak jelita (pełne zawartości :P) skórę, głowiznę z oliwkami, oraz ścięgna wołowe z cebulką. Jami.
Mięsko :p
Tak samo owoce morza. Wszelkiego rodzaju. Od małży przez ośmiornice po ryby a także dziwne żyjątka. Niektóre świeże (ale martwe), inne zamrożone, jeszcze inne przygotowane w jakiś fikuśny sposób.
Ale okej, teraz coś dobrego. Kawa. Tutaj z jednej strony pewne rozczarowanie, bo nigdzie we Włoszech, nawet w Rzymie, nie znaleźliśmy rozpuszczalnej kawy. Czasem trafi się jeden czy dwa rodzaje małej i drogiej Nescafe. Natomiast kaw sypanych i do ekspresów są znowu dziesiątki rodzajów. Dobre marki typu Lavazza czy Kimbo w bardzo atrakcyjnych cenach, oprócz tego kilka rodzajów kaw zbożowych i bezkofeinowych.
Słodycze, zwłaszcza sucharki i ciastka. Ze względu na fakt, że te produkty stanowią podstawę włoskiego śniadania ich wybór jest zawsze olbrzymi. Na szczęście popularne są też ciastka migdałowe, które mogę jeść w ilościach hurtowych 😛
Pizze, których rodzaje przyprawiają o ból głowy. W zasadzie dostępne w każdej piekarni i pizzerii, można też kupować na kawałki. Są nawet takie z ziemniakami albo z frytkami.
Lody. Nawet o tej porze roku lodziarnie są otwarte i oferują bardzo duży wybór bardzo drogich smaków 😛
A dlaczego są otwarte? Ponieważ pogoda jest bardzo przyzwoita. Większość czasu jest słonecznie i bezchmurnie. Jest około dwudziestu stopni w dzień i bez problemu można przechadzać się w krótkim rękawku, czy jeździć na rowerze w sandałach 😉
Zegar wodny, widać jesień ale są też palmy 😉
No i na końcu warzywa. Bardzo duży wybór różnego rodzaju zielenizny z którą nie bardzo wiemy co zrobić, ale kupujemy 😛 Nawet nie znamy polskich odpowiedników nazw tych warzyw. Na przykład jedliśmy już liście rzepy brokułowej (Cime di rapa) 😛 chcemy spróbować ile się da i przy okazji nadrobić naszą podróżną dietę, nie do końca zdrową (chociaż staramy się jeść w miarę normalnie 😉 )
Na razie szumi nam w głowach od tej rzymskiej rzeczywistości i próbujemy się jakoś w tym wszystkim odnaleźć, ale to bardzo miłe, pełne ekscytacji uczucie 🙂
Po nocnym promie z Grecji przypłynęliśmy do włoskiego Bari. Byliśmy dość śnięci, bo ciężko było wypocząć w nocy spędzonej na pokładzie. Więc dzień zaplanowaliśmy krótszy (około 50 km). Mieliśmy być wcześniej na kwaterze, spędzić spokojnie wieczór, zaplanować swoją przyszłość (bo nie mieliśmy kiedy zrobić trasy po Włoszech) i iść spać.
Najpierw jednak przyszło nam pozachwycać się trochę boską Italią. W pierwszej kolejności padło na Bari. Które w zasadzie nie jest jakoś szczególnie turystycznie, ale stare miasto jest bardzo klimatyczne. Bardzo włoskie. Mężczyźni sprzedają świeże owoce morza z przyczep samochodowych a kobiety ręcznie robiony makaron ze stolnic przed domami. Pośród wąskich, starych uliczek, suszy się pranie, które wcale nie szpeci a wręcz przeciwnie – nadaje smaczku tym miejscom. Zwiedzaniu starego miasta towarzyszy często zapach świeżo parzonej kawy z pobliskiej kawiarni albo… zapach spalin starego skutera, który właśnie przejechał między uliczkami, które są tak wąskie, że powietrze w nich stoi.
Bari
Dalej jechaliśmy wzdłuż wybrzeża aż do Polignano a Mare.
Dzień był piękny, słoneczny, a wiatr nam sprzyjał więc nawet nie czuliśmy się bardzo zmęczeni. I dobrze, bo trafiając do Polignano trzeba poświęcić mu chwilę. Miasteczko zbudowane jest na klifach, które wyrastają wprost z wody, albo nawet wyglądają, jakby były nad nią zawieszone. Domy, zbudowane z żółtej cegły i kamieni, są wtulone ciasno w siebie, tworząc co jakiś czas małe, urocze podwóreczka. Każde inne. Domy zbudowane są jeden na drugim, co dodaje im uroku. Miasto jest jakby jednocześnie wszystkimi uliczkami typu Złota w Pradze czy Mariacka w Gdańsku i starymi miastami, tylko o wiele, wiele lepsze.
Polignano a Mare
Polignano a Mare i dwa podwórka
Trochę żałując, że mamy już zarezerwowany nocleg ruszyliśmy przed siebie. Po drodze (jeszcze przed Polignano) mijaliśmy „dzikie” trulli na polach. Stały sobie rozrzucone po polach uprawnych, niektóre zadbane, inne nie. Służące raczej za składziki i budynki gospodarcze. Dodawały bardzo dużo uroku okolicy. Później zaczęły się zagony pełne zielonych czubków warzyw, pośród których rosły stare drzewa oliwne. Bardzo ładne okolice.
Drzewa oliwne w sadzie
Aż w końcu nadszedł moment znalezienia naszej kwatery…
Mamma Mia! Czyli włoska rodzinka…
Okazało się, że na Airbnb punkt jest źle wskazany, a chłopak który był naszym gospodarzem nie umiał nam wysłać namiarów GPS (???). Ostatecznie jednak sobie poradziliśmy zajeżdżając wskazany gdzieś na stronie punkt „od tyłu” i okazało się, że Luigi, nasz gospodarz, pojechał nas szukać… (chociaż mówiliśmy mu, żeby tego nie robił, no bo jak miałby nas znaleźć skoro nie wie, gdzie jesteśmy). No nic, przyjęła nas mama. Początkowo nic nie zapowiadało, że wpadliśmy w szpony włoskiej rodzinki.
Luigi wkrótce przyjechał, oprowadził nas po sporym domu i dużym tarasie, pokazał cały ogród (tu pomarańcze, a tu gruszki, tam grejpfruty, a tu aloes) i przewodniki po okolicy (rozkładając wszystkie po kolei na naszym łóżku), przygotował pralkę pod nasze pranie a potem zaproponował kawy. Nieopatrznie się zgodziliśmy, dopiero później sobie uświadamiając, że to pewnie oznacza, że będzie trzeba wypić tę kawę z nim. A my, zmęczeni i będący w ciągłym niedoczasie z różnymi sprawami (blog, trasy, noclegi itd.) nie do końca mieliśmy na to ochotę. No ale trudno.
Wykąpaliśmy się i poszliśmy na kawę. Najpierw M., kiedy ja brałam prysznic, a potem dołączyłam ja. Moim oczom ukazał się stojący na stole kosz ze słodyczami, kosz z owocami, Luigi, mama Luigiego i wielki telewizor, na którym Luigi odtwarzał nam filmiki o okolicznych atrakcjach (z youtube’a), warto dodać, że część tych atrakcji była dla nas kompletnie nieatrakcyjna, ale nie mieliśmy serca im tego mówić. Mama w tym czasie wyjmowała z szafek co chwilę jakieś łakocie i pytała nas o różne rzeczy (między innymi o zimę w Polsce i aż się biedna złapała za głowę, gdy usłyszała o temperaturach jakie tam panują). W pewnym momencie chyba dotarło do niej, że my nie za bardzo rozumiemy po włosku, więc zaczęła mówić głośniej. Bo jak głośniej to może dotrze do naszych główek 😛
Po jakimś czasie udało nam się wymknąć tłumacząc, że musimy jeszcze zrobić kilka rzeczy, a potem przyjdziemy robić obiad. Gdy tylko usłyszeli o obiedzie zaczęli nam pokazywać, co gdzie jest i z czego możemy korzystać. Minęła więc jeszcze dłuższa chwila, zanim mogliśmy w pokoju odetchnąć i zastanowić się, co mamy do zrobienia. Po chwili jednak okazało się, że pranie, które wstawiliśmy jakiś czas temu już się skończyło a cała rodzina je rozwiesza.. no to my też. Nasze majtki, mój stanik, koszulki, wszystko w łapach włoskiej rodziny. To było dziwne 😛
Kiedy przyszła pora na robienie obiadu, M. z trwogą wyszedł do kuchni. I wraz z włoską asystą przygotował pyszne danie, które zyskało aprobatę mamy. Co prawda sos był ze słoiczka, ale dostaliśmy do niego cebulkę i pomidory z ogródka, oraz domową oliwę i od razu zyskał w oczach. Zresztą w smaku również. Obiad wyszedł wyśmienity a do tego zostaliśmy pochwaleni za wybór makaronu do obiadu. Były to orecchiete, takie łupinki, podobno tradycyjny makaron w Apulii (kupione w Lidlu :P). Do obiadu dostaliśmy też domowe wino i domowego szampana (pyszne!) surówkę ze świeżutkiej marchewki z oliwą i cytryną, pieczone bakłażany z pomidorowo – warzywno – mięsnym farszem (wszystko z ogródka, poza mięsem :P) warzywa oraz owoce na deser.
Objedzeni jak świnki i opici jak bąki mieliśmy wreszcie czas dla siebie, bo mama się gdzieś zmyła a Luigi wybył na imprezę. Tylko ojciec został, ale gdzieś się zaszył. Popijając więc pyszny domowy alkohol mogliśmy trochę się ogarnąć z planem na następny dzień i padliśmy do łóżek jak kawki. Zwłaszcza, że we Włoszech czas cofnął nam się w sumie o dwie godziny (czas zimowy w Grecji plus czas grecki – godzina do przodu).
Poprzedniego dnia, podczas „rozmów”, ustaliliśmy o której godzinie chcemy zjeść śniadanie i rzeczywiście rano, na stole w kuchni, czekał na nas kosz pełen słodkości. Włoskie śniadania to jeden wielki ulepek, więc dostaliśmy biszkopty, herbatniki, ciastka, kilka dżemów, miody, ale też płatki do mleka (kilka rodzajów), mak, nasionka chia i inne różności. Oprócz tego owoce. Luigi otwierał dla nas kolejne słodkości (w tym dżem mamy, który okazał się przepyszny), zaparzył kawę i wodę (na gorzką herbatę dla mnie) i przy okazji uczyliśmy się włoskich słówek. A na drogę dostaliśmy ciastka i owoce oraz marchewkę z obiadu i bakłażany 😛 (kuchnia mamy Luigiego była fenomenalna).
Po śniadaniu zaczęliśmy się zwijać i zbierać. Gdyby nie to, że ciągle nam brakuje czasu na chwilę spokoju, wypoczynek i ogarnięcie różnych spraw, to dużo bardziej byśmy docenili gościnę rodzinki, a tak mieliśmy poczucie, że jednak nas trochę przytłaczali. Ale i tak doceniliśmy, dziękując im i żegnając się z nimi jak z dobrymi znajomi. Kiedy już ruszyliśmy przed siebie trochę odetchnęliśmy, że nikt na nas już nie czeka, żeby zagadywać i pomóc we wszystkim.
Na spokojnie ruszyliśmy do Arbelobello, które było jednym z miejsc, na które ostrzyliśmy sobie zęby. Niestety okazało się być zwykłym miastem. Sławne trulli to tylko jego mała część, do tego zamieszkała. Czy to źle czy dobrze, ciężko powiedzieć. W każdym razie trochę dziwnie chodzić i gapić się na czyjeś domy, w których ktoś mieszka i próbuje normalnie żyć 😉 Białe budyneczki, chociaż ładne, nieco cukierkowe, nie zrobiły na nas piorunującego wrażenia. Trochę się pokręciliśmy między nimi i ruszyliśmy dalej. Dużo bardziej interesowały nas trulli, które nie były aż takie zadbane, a za to znajdowały się przy gospodarstwach.
Trulli
Kolejnym punktem naszej trasy była Matera – miasto w skale. Wjazd do miasta nas bardzo rozczarował, jakieś jaskinie wydrążone w skałach, niezbyt ciekawe, ogólnie brudno i szaroburo. Do tego nasz gospodarz kazał na siebie czekać, więc trochę zmarzliśmy pod klatką mieszkania.
Kiedy jednak poczytaliśmy o tym mieście i odświeżyliśmy sobie pamięć (czytaliśmy o wszystkich naszych punktach przed wyjazdem, ale dużo nam już wyleciało z głów) nabraliśmy na nie apetytu i postanowiliśmy zostać tu pełen dzień, aby je na spokojnie zwiedzić. Zwłaszcza, że Sassi – czyli to kamienne miasto Matery, zbudowane jest na ścianach wąwozu Gravina, pełne schodów w górę i w dół. Jedynym komfortowym środkiem transportu są własne nogi. Miasto nie jest duże i nawet w kilka godzin można je zwiedzić wystarczająco, zaglądając w różne zakamarki. Domki stanowią często jeden ciąg ze wspólnym podwórkiem – studnią, część domostw wydrążona jest w skale a część została później nadbudowana.
Matera, skalne miasto
Sassi zrobiły na nas bardzo duże wrażenie, zwłaszcza w zestawieniu z historią. Bo Włosi kiedyś się wstydzili tego miejsca. Jeszcze w latach 50 ubiegłego wieku nie było tu kanalizacji, elektryczności ani bieżącej wody, nie było toalet (nieczystości wylewano do wąwozu), panoszyły się więc choroby, smród, muchy i insekty. Ludzie mieszkali w jednej izbie mieszkali wraz ze zwierzętami gospodarskimi; końmi, kurami, świniami. Umieralność dzieci była na poziomie 50%.
Kiedy o tym miejscu dowiedział świat, wybuchł skandal a Włochy zaczęły masowo wysiedlać ludzi, którzy z kolei wracali do swoich domostw i swoich sąsiadów. Dlatego zaczęto zamurowywać wejścia domów. W końcu jednak pozwolono im zasiedlać Materę na nowo, pod warunkiem wyremontowania wybranego do życia domu. Teraz Sassi to miejsce pełne odnowionych restauracji, hoteli i pokojów gościnnych. Zachwycające i pełne uroku.
Kolorowa Matera
Po Materze ruszyliśmy w stronę półwyspu Gargano, gdzie dopadła nas pierwsza poważniejsza awaria.
M. rano, z miasteczka Rionero, w którym spaliśmy, ruszył w góry i na podjeździe pękł mu łańcuch. Szczęśliwie z przełęczy do naszej kwatery było tylko w dół, więc nie miał przygód w drodze powrotnej i pod domem skuł łańcuch na nowo. Później wsiedliśmy w pociąg, do Foggi, i dopiero w niej okazało się, że to nie była jedyna awaria. Łańcuch „skołtunił” się w przerzutce i chyba ją rozepchnął, w każdym razie efekt był taki, że przednia przerzutka nie zmieniała biegów. Mieliśmy nie lada zgryz i obawialiśmy się, że nasza droga do Rzymu zostanie brutalnie przyspieszona. Postanowiliśmy poszukać w Foggi serwisu rowerowego a potem i noclegu, bo na poszukiwaniach sporo nam zeszło. A nawet znaleźliśmy kilka punktów, ale dzięki wszechobecnej sjeście, która dezorganizuje cały dzień, wszystkie były zamknięte przez najbliższe trzy godziny… M. spróbował więc samodzielnie usunąć usterkę i ku zaskoczeniu nas obojga… udało się! W trzydzieści minut uporał się z problemem, dzięki czemu następnego dnia mogliśmy ruszać dalej.
A dalej był już tylko półwysep Gargano i morze 🙂 No i chmury na niebie paskudne i ciężkie, ale udawało nam się przemykać między ulewami i nawet nas grzało słońce (20 stopni w listopadzie jest zawsze mile widziane). Jednak prognozy na najbliższe dni są bardzo nieciekawe, więc wykorzystaliśmy tyle ile się dało ostatnich ładnych chwil, a od nowego tygodnia zaszyjemy się na zimę w miłym (oby!) mieszkanku 😉
Pierwszym przystankiem znad morza, z Volosu, była Lamia, gdzie dorwaliśmy miłe mieszkanie przez Airbnb, skąd M. pojechał na BIGa. Sama Lamia okazała się sympatycznym miasteczkiem, w którym nie było nic poza Lidlem 😉 Co się przydało, bo zostaliśmy tam o dzień dłużej, niż planowaliśmy, z powodu kiepskiej pogody.
Lamia bardzo w oddali
Lamia leży tuż obok historycznych Termopili, więc obowiązkowo pojechaliśmy je zobaczyć i po których rozglądaliśmy się trochę ze zdziwieniem, bo okazało się, że kompletnie inaczej wyobrażaliśmy ten sławetny przesmyk. Dzisiaj jest to wysoka skarpa, oddalona od morza o ładnych kilkaset metrów. Jak niby i po co ktokolwiek miałby się tu bronić? Ale okazało się, że linia brzegowa przez te setki lat przesunęła się o tyle (podobno ze względu na fakt, iż podniósł się poziom gruntu), że teraz między morzem a skarpą jest ładny kawałek ziemi, na którym można było się budować.
Widok na Termopile
Na wzgórzu (wzgórku) Kolonos znaleźliśmy też epitafium upamiętniające śmierć Spartan poległych w bitwie z Persami. Oczywiście pierwotnie tylko marszczyliśmy brwi nad tą tablicą (wcale nie wygląda tak, jak się człowiek spodziewa), co tu niby jest napisane i w ogóle o co chodzi? Gdzie są słowa o przechodniach i Sparcie… (jakbyśmy wiedzieli jak jest przechodzień po starogrecku 😛 )? Ale podejrzewaliśmy, że to jednak jest ten słynny napis i z pomocą przyszła nam Wikipedia 😉 Okazało się, że oryginał brzmi trochę inaczej, niż polski przekład. Nie aż tak poetycko, ale nadal nieźle:
O cudzoziemcze, powiedz Lacedemończykom, że wierni ich prawom, tu leżymy.
To właśnie epitafium Symonidesa
Usatysfakcjonowani ruszyliśmy dalej, aby zaraz zrobić sobie postój w śmierdzących termach 😀 Tak, tak. Niedaleko historycznego miejsca są gorące źródła wraz z wodospadem. Woda swój zapach zawdzięcza dużej zawartości siarki, która podobno dobrze wpływa na stawy i skórę. Było tutaj kiedyś sanatorium uzdrowiskowe, ale upadło a to niezwykłe miejsce pozostało.
Dojazd do źródeł niestety prowadzi tuż obok nieprzyjemnych slumsów, po drodze (szutrowej) biegają dzieciaki, z wyglądu przypominające cygańskie (wiecie co mam na myśli), które nie budziły naszego zaufania i niezbyt chętnie zostawialiśmy rowery bez opieki. Teren nie jest zadbany, więc nie ma też żadnej przebieralni ani toalet. Ludzie, niestety, mimo tabliczek tego zabraniających, myją się w tej fantastycznej wodzie, używając szamponów i innych chemicznych środków czystości.
Pobrodziliśmy zatem tylko trochę w źródłach, dzień był chłodny, więc miło było zanurzyć chociaż stopę w ciepłej wodzie, i ruszyliśmy dalej, docierając do dość przyjemnego miejsca noclegowego w miasteczku u podnóży olbrzymich gór Parnasu: Sofianos Guesthouse, którego szukaliśmy dużo dłużej niż byśmy chcieli, bo miał podaną złą lokalizację na Bookingu.
Góry Parnasu, gdzieś tam się musimy przebić.
Następny dzień szykował się ciężki, bo trzeba było pokonać Parnas. Mieliśmy do podjechania około 1500 metrów a niebo od wczoraj było ciągle zasnute ciemnymi chmurami. Pogoda miała się wyklarować, ale jakoś daleko jej było do tego. Na tyle daleko, że u podnóża gór mieliśmy dłuższą chwilę kryzysu i chcieliśmy gdzieś jeszcze przeczekać kolejny dzień. Zdecydowaliśmy się jednak jechać. Wbrew oczekiwaniom jechało nam się nawet nieźle, chociaż w chłodzie i siąpieniu – chmury pełzły po stokach razem z nami, więc co chwile jakaś przez nas przechodziła, lub my wjeżdżaliśmy w nią, co skutkowało właśnie lekkim deszczem. Przez te gęste chmury właściwie nie było nic widać (czasem nawet jakieś kilka metrów w przód mgła gęstniała jak mleko), dopiero prawie na samym szczycie Parnasu trochę się przejaśniło i mieliśmy okazję oglądać naprawdę piękne widoki. Dodatkowo przez ostatnie 300 metrów towarzyszył nam spory psiak, w którego towarzystwie lepiej nam się jechało 🙂 Później zwierzak gdzieś się rozpłynął a my wreszcie zakończyliśmy podjazd. Chmury też się nieco rozeszły i podczas bardzo długiego zjazdu do Delf mogliśmy znowu podziwiać niesamowite krajobrazy.
Końcówka Parnasu we wszechobecnych chmurach.
Widoki ze zjazdu z Parnasu.
Delfy i widok z miasta na Zatokę Koryncką
Po Delfach przyszła kolej, aby dostać się na Peloponez, do portów skąd odpływały pożądane przez nas promy. Peloponez z Centralną Grecją łączy olbrzymi most autostradowy, który dobrze widać już z 30 kilometrów. Na szczęście most miał odgrodzone pobocze dla pieszych i rowerzystów więc kulturalnie sobie przejechaliśmy na drugą stronę 😉 Ze środka robił też niesamowite wrażenie, aż kręciło się w głowie 🙂
Most autostradowy
Pierwszym promem jaki wybraliśmy, ze względu na lepsze połączenia powrotne jeszcze w październiku, był prom na Kefalonię. Udało nam się na niego dotrzeć w ostatnich minutach, bo po drodze musieliśmy zmagać się z bardzo silnym przeciwnym wiatrem oraz przeczekiwać chwilową nawałnicę.
Już na miejscu, na wyspie, okazało się, że nasza kwaterka jest bardzo przyjemna, a prognozy były znowu na tyle kiepskie, że postanowiliśmy zostać w tym mieszkaniu i wykorzystać to, że wyspa jest mała. Zrobiliśmy więc sobie bazę wypadową. Już pierwszego dnia zwiedzania, w trakcie powrotu z najważniejszej atrakcji – jaskini Melissani, okazało się, że wyrobiliśmy się szybciej niż sądziliśmy, i M. wykorzystał dodatkowy czas jeszcze na pojechanie na Biga.
Kefalonia
Jeśli zaś chodzi o jaskinię, to wejście kosztowało nas 7 euro od osoby, to dość dużo, bo spędzamy tam około kwadransa, a sama jaskinia chociaż piękna to dość mała. Zwiedzanie Melissani polega na krótkim „rejsie” łódeczką po jeziorze, które znajduje się w jaskini. Woda ma niesamowity niebieski kolor w kilku odcieniach, a na ścianach przeróżne formacje skalne i nacieki.
Trzeba przyznać, że jaskinia jest niesamowita a my trafiliśmy też na niesamowitego wioślarza 😉 wraz z inną parą, z którą znaleźliśmy się na łódce, nie widzieliśmy czy większą przygodą było płynięcie z nim czy oglądanie jaskini 😉 Wioślarz śpiewał, powtarzał w kółko, bardzo szybko, różne ciekawostki o jaskini, kazał nam patrzeć w różne miejsca, robił nam zdjęcia. Brzmi bardzo w porządku ale wykonanie było dosyć dziwne, chociaż fajne 😉
Melissani od środka
Z Kefalonii wróciliśmy na ląd, gdzie po dwóch godzinach (spędziliśmy je na jedzeniu greckiego jogurtu :P) wsiedliśmy w prom na Zakynthos. Do kwatery dotarliśmy już po ciemku.
Kwatera okazała się przyzwoita, chociaż w kranie była słona woda. Więc pitną musieliśmy kupować, a do tego wieczorami brakowało ciepłej wody, więc i prysznic trzeba było brać wcześniej. Miejsce było jednak bardzo tanie (11 euro za noc). Po przejrzeniu prognoz zostaliśmy w nim jeden dzień więcej. Niestety niepogoda się przesunęła. Nie spadła ani jedna kropla deszczu, za to następnego dnia spadło ich aż za wiele.
Deszczowych dni miało być więcej, dlatego zaczęliśmy kombinować, co zrobić, żeby przez złą pogodę nie utknąć gdzieś po drugiej stronie gór, z dala od promu i na drogim noclegu. Zwłaszcza, że przy okazji weryfikacji kwater okazało się, że naszych upatrzonych miejsc już nie ma. Prawdopodobnie zamknęły się po sezonie. Byliśmy trochę zdołowani, aż wpadliśmy na pomysł wypożyczenia auta, wtedy w jeden dzień objechalibyśmy wyspę i możemy uciekać na ląd i do Włoch.
Tak też zrobiliśmy i okazało się, że zła pogoda może też uprzykrzyć życie w aucie. Udało nam się jednak obejrzeć gwóźdź programu, czyli Zatokę Wraku w całkiem niezłych warunkach. Przeczekaliśmy deszcz w aucie a potem wybraliśmy się podziwiać. Ścieżka do najlepszego punktu widokowego na Zatokę jest ścieżką wydeptaną wśród śliskich kamieni, po ziemi. Więc nasze buty były niewiarygodnie ubłocone. Zyskaliśmy jakiś centymetr dodatkowej podeszwy. A mokra, brązowa ziemia wygląda w dodatku ohydnie 😛
Zakynthos, Zatoka Wraku i klify w Kampi
Jednak po zwycięskim wytarciu butów w jakąś porzuconą siatkę, ruszyliśmy w dalszą podróż. Ulewy przetaczały się nad wyspą, a my wjeżdżaliśmy z jednej chmury w drugą, aż w końcu niepogoda ogarnęła cały Zakynthos i w zasadzie nie było ucieczki.
Padało wszędzie. Na plaży Xigia zlało nas, chociaż tylko chwilę przebywaliśmy na zewnątrz, a kolejnej plaży już nie było widać zza ściany deszczu. Staliśmy niedaleko niej, próbując łapać słaby zasięg komórkowy, a obok nas trzaskała burza. Nic nie zapowiadało poprawy, a my w dodatku nie mieliśmy już za bardzo co jeść, więc ostatecznie zaczęliśmy powoli wracać do wypożyczalni. Lało tak strasznie, że nie wiedzieliśmy co robić, czy czekać w aucie pod wypożyczalnią, czy w Lidlu, czy wrócić do domu i jak przestanie padać to odwieźć samochód… wybraliśmy Lidla, w którym kupiliśmy coś do jedzenia a potem skierowaliśmy się do wypożyczalni i wtedy właśnie deszcz zaczął ustępować i w zasadzie przestał padać jak tylko wsiedliśmy na rowery. Całe szczęście.
Od lewej u góry: Zakynthos widok z portu, plaża Xigia, od lewej u dołu: klify Kampi, cmentarz z okresu mykeńskiego
Chmurska nad Zakynthosem
Następnego dnia (nie muszę dodawać, że niebo się pięknie rozpogodziło…) mogliśmy już zbierać się na prom na ląd, żeby kończyć grecki etap. Po dotarciu do Killini i przejechaniu jeszcze prawie 70 kilometrów do Patras, skąd odpływają statki do Włoch, wsiedliśmy na prom, który przez noc miał płynąć do Bari.
Naszym największym zmartwieniem był prysznic – po całym dniu w drodze człowiek chciałby się jednak odświeżyć, okazało się, że na promie były bardzo przyzwoite kabiny prysznicowe. Ciepła woda, super ciśnienie, nawet żel pod prysznic. Jak będzie Was czekała noc na promie, to warto pamiętać, że może być taka opcja (za darmo) 🙂
Natomiast ceny za kabinę podczas tego rejsu wynosiły ponad 100 euro za osobę więc uznaliśmy, że to przesada i bierzemy miejsce na pokładzie za 60 euro (za osobę) i jakoś się przemęczymy. Proponowano nam też wykupienie własnego airchair – czyli takiego rozkładanego krzesła w stylu samolotowym, ale nie skusiliśmy się. Całe szczęście, bo okazało się, że sama załoga nas skierowała do dużej sali z tymi krzesłami i tam każde z nas zajęło jeden potrójny rząd foteli 😉 ludzi było niewiele, więc każdy, kto się tam wybrał znalazł sobie wygodne miejsce. Gorzej zrobiło się po kilku godzinach, gdy statek zawinął do portu w Igumenitsie i wsiadło dużo więcej osób, które przy okazji narobiły hałasu. Ale nam się udało zachować nasze miejsca, tylko co z tego, jak tuż za mną rozłożył się facet, który tak chrapał całą noc, że zamiast spać, to marzyłam o tym, aby go udusić 😛
Wymięci dotarliśmy nad ranem do Bari, udało nam się przespać kilka godzin. Wreszcie jesteśmy we Włoszech i zostajemy tu do marca! 😀
3. Próbowanie lokalnych przysmaków. To chyba jedna z największych zalet jakichkolwiek podróży. Możesz próbować nowych smaków i nowych potraw. Pod warunkiem, że jest czego próbować 😛 
